Αθήνα, 25 Σεπτεμβρίου 2025
Δημοσιεύθηκε η ετήσια έκθεση της Βάσης Δεδομένων για το Άσυλο (AIDA) για την Ελλάδα, η οποία καταγράφει τις εξελίξεις στο ελληνικό σύστημα ασύλου και υποδοχής για το έτος 2024 και τις σημαντικότερες εξελίξεις για το 2025. Η έκθεση αποκαλύπτει μια ανησυχητική εικόνα συνεχιζόμενων παραβιάσεων των θεμελιωδών δικαιωμάτων, παρά και την ιστορική καταδικαστική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) κατά της Ελλάδας για συστηματικές επαναπροωθήσεις.
Το 2024, οι αφίξεις προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα αυξήθηκαν κατά 14,15% σε σύγκριση με το 2023, με συνολικά 62.119 άτομα να φτάνουν στη χώρα. Παράλληλα, οι αναφορές για βίαιες και παράνομες επαναπροωθήσεις στα χερσαία και θαλάσσια σύνορα συνεχίστηκαν αμείωτες, πρακτική που το ΕΔΔΑ στην υπόθεση A.R.E. κατά Ελλάδας χαρακτήρισε ως «συστηματική» για την περιοχή του Έβρου, καταδικάζοντας την Ελλάδα για σοβαρές παραβιάσεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Βασικά Ευρήματα της Έκθεσης:
- Εμπόδια στην Πρόσβαση στο Άσυλο: Η πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου στην ενδοχώρα παρέμεινε εξαιρετικά προβληματική, με τη διαδικτυακή πλατφόρμα ραντεβού να υπολειτουργεί και τις υπηρεσίες διερμηνείας να καταρρέουν, αφήνοντας χιλιάδες ανθρώπους σε νομικό κενό και εκτεθειμένους στον κίνδυνο αυθαίρετης κράτησης.
- Υποβάθμιση των Συνθηκών Υποδοχής: Οι συνθήκες διαβίωσης τόσο στις Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές (ΚΕΔ) νήσων, όσο και στους καταυλισμούς της ενδοχώρας, συνέχισαν να χαρακτηρίζονται από συνθήκες που προσομοιάζουν σε φυλακές, με κρίσιμα κενά σε βασικές υπηρεσίες και απομόνωση των διαμενόντων. Το ΕΔΔΑ έκρινε τις συνθήκες για ασυνόδευτους ανηλίκους στη Σάμο και τη Λέρο ως παράνομες, χορηγώντας πολλαπλά ασφαλιστικά μέτρα κατά της Ελλάδας.
- Παράνομη Κράτηση: Η κράτηση αιτούντων άσυλο, συμπεριλαμβανομένων ευάλωτων ατόμων και ασυνόδευτων παιδιών (385 περιπτώσεις το 2024), συνεχίστηκε συχνά χωρίς επαρκή αιτιολόγηση και σε ακατάλληλες συνθήκες. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η παρατεταμένη κράτηση ατόμων των οποίων η αίτηση απορρίφθηκε με βάση την έννοια της «ασφαλούς τρίτης χώρας» (Τουρκία), παρά το γεγονός ότι οι επανεισδοχές έχουν ανασταλεί από τον Μάρτιο του 2020.
- Εμπόδια στην Ένταξη: Οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας αντιμετωπίζουν τεράστια εμπόδια στην κοινωνική και οικονομική τους ένταξη. Η λήξη του προγράμματος στέγασης HELIOS τον Νοέμβριο του 2024 αύξησε τον κίνδυνο αστεγίας για χιλιάδες ανθρώπους, ενώ νομοθετικές αλλαγές που συνδέουν την ενεργοποίηση του ΑΜΚΑ με την απόδειξη εργασίας αποκλείουν τους πιο ευάλωτους από την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη και την κοινωνική πρόνοια.
Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες καλεί την ελληνική κυβέρνηση και τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να αναλάβουν άμεση δράση για την αποκατάσταση του κράτους δικαίου στα σύνορα και την εξασφάλιση ενός δίκαιου και αποτελεσματικού συστήματος ασύλου και υποδοχής. Είναι επιτακτική ανάγκη οι ελληνικές αρχές να συμμορφωθούν πλήρως με τις αποφάσεις των ευρωπαϊκών δικαστηρίων, να τερματίσουν την πρακτική των επαναπροωθήσεων, να διασφαλίσουν την ουσιαστική πρόσβαση στο άσυλο και να παρέχουν ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης σε όλους τους αιτούντες διεθνούς προστασίας, αξιοποιώντας πλήρως και χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις τα σημαντικά κονδύλια που έχει διαθέσει η ΕΕ στην Ελλάδα προς αυτό το σκοπό.
Σημειώσεις προς τους συντάκτες:
- Η Βάση Δεδομένων για το Άσυλο (AIDA), την οποία διαχειρίζεται το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και τους Εξόριστους (ECRE), περιέχει πληροφορίες για τις διαδικασίες ασύλου, τις συνθήκες υποδοχής και κράτησης και τη διεθνή προστασία σε 24 χώρες.
- Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) είναι μια Μη Κυβερνητική Οργάνωση που παρέχει νομική και κοινωνική υποστήριξη σε πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα από το 1989 και συντάσσει σε ετήσια βάση την έκθεση AIDA για την Ελλάδα.
- Η πλήρης έκθεση AIDA για την Ελλάδα (Επικαιροποίηση 2024) είναι διαθέσιμη στα αγγλικά εδώ, ενώ σύνοψή της στα ελληνικά είναι διαθέσιμη εδώ.
- Σε σχέση με την τρίμηνη αναστολή ασύλου σημειώνεται ότι, όπως έχει δημοσιοποιηθεί και επιβεβαιώνεται από την εικόνα που έχει το ΕΣΠ και άλλες οργανώσεις από το πεδίο, άτομα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 79 Ν. 5218/2025, αλλά χαρακτηρίζονται ως ευάλωτα ή/και προέρχονται από την Ερυθραία και το Σουδάν, εξαιρούνται από την εφαρμογή του εν λόγω μέτρου που, σε κάθε περίπτωση, είναι ασύμβατο με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας.
