– Οι αφίξεις μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα εκτινάχθηκαν σε υψηλό πενταετίας το 2024, με περισσότερους από 57.300 ανθρώπους να εισέρχονται στη χώρα τους πρώτους 11 μήνες του έτους

– Περισσότερα από 13.000 παιδιά έφτασαν φέτος στην Ελλάδα μέσω θαλάσσης, περίπου 50% σε σχέση με πέρυσι

– Η νέα έκθεση που παρουσιάζεται πριν από την Παγκόσμια Ημέρα Μεταναστών, από τη Save the Children και το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, υπογραμμίζει τη σκληρή πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά στις προσφυγικές δομές της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένης της παιδικής ηλικίας που χάνεται λόγω της συστημικής παραμέλησης.

ΑΘΗΝΑ, 11 Δεκεμβρίου2024 – Οι αφίξεις παιδιών στην Ελλάδα υπερδιπλασιάστηκαν το 2024, όταν η μετανάστευση προς την Ελλάδα έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο πενταετίας, με τα παιδιά σε απομακρυσμένες προσφυγικές δομές να αναφέρουν ανησυχητικές συνθήκες, συμπεριλαμβανομένης της έλλειψης υπηρεσιών προστασίας, κακής ποιότητας φαγητό, ακόμα και κατσαρίδες μέσα στους χώρους, σύμφωνα με την Save the Children.

Η Ελλάδα, πύλη εισόδου στην Ευρώπη για τους ανθρώπους που φθάνουν από τη Μέση Ανατολή και την Αφρική, είδε τον αριθμό των μεταναστών και των προσφύγων να αυξάνεται κατά 35% τους πρώτους 11 μήνες του 2024, φθάνοντας τους 57.363 – ο υψηλότερος αριθμός από το 2019, σύμφωνα με ανάλυση των στοιχείων της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Μεταξύ αυτών, περισσότερα από 13.000 παιδιά έφτασαν μέσω θαλάσσης, μια αύξηση 50% σε σχέση με πέρυσι. Ο αριθμός των ασυνόδευτων παιδιών διπλασιάστηκε επίσης, φθάνοντας τα 3.000, έναντι 1.490 το 2023.

Ωστόσο, για πολλά παιδιά μεταναστών και προσφύγων, το επικίνδυνο ταξίδι προς την Ελλάδα καταλήγει σε άθλιες συνθήκες σε απομακρυσμένες προσφυγικές δομές, παρά την υποχρέωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των ελληνικών αρχών να διασφαλίσουν ότι οι δομές αυτές είναι ασφαλείς χώροι όπου τα παιδιά μπορούν να μεγαλώσουν ενώ περιμένουν την απόφαση για άσυλο.

Από συνεντεύξεις με οικογένειες, που πραγματοποιήθηκαν από τη Save the Children και το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες μεταξύ Απριλίου και Ιουλίου 2024, προέκυψαν περιγραφές συνθηκών διαβίωσης που περιλάμβαναν μολυσμένους από μούχλα χώρους, τρόφιμα που σερβίρονταν μετά την ημερομηνία λήξης, καθώς και σοβαρές ελλείψεις σε ασφαλείς, φιλικούς προς τα παιδιά χώρους και υπηρεσίες προστασίας παιδιών. Μερικά από τα παιδιά που συμμετείχαν στις συνεντεύξεις ανέφεραν ότι νιώθουν απομονωμένα και ανασφαλή, ενώ αναφέρθηκαν και περιπτώσεις διακρίσεων.

Ο Samuel*, 13 ετών, από τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, ζει με τη μητέρα του και τον μικρότερο αδελφό του στη δομή της Ριτσώνας, περίπου 70 χλμ. από την Αθήνα, εδώ και εννέα μήνες. Περιέγραψε τη ζωή εκεί ως γεμάτη κινδύνους και απομόνωση.

“Όταν νιώθουν ότι έχεις κάνει κάτι, έρχονται με μαχαίρια -πολύ μεγάλα μαχαίρια- με τους φίλους τους και σε χτυπούν. [Μια φορά] μας πέταξαν πέτρες και μετά ήρθαν στο σπίτι μας. Μείναμε μέσα για μια εβδομάδα γιατί φοβόμασταν».

Αν και ο Samuel έχει κάνει κάποιους φίλους στο σχολείο, περιγράφει συχνές διακρίσεις: “[Κάποιοι] Έλληνες κάνουν πολλές ερωτήσεις για τα μαλλιά μου- με αγγίζουν σαν να είμαι ζώο. Τους λέω να μην το κάνουν, αλλά με αγγίζουν ξανά. Ίσως επειδή είμαι μαύρος, δεν έχουν ξαναδεί μαύρους ανθρώπους».

Οι προκλήσεις που αναφέρθηκαν εκτείνονται πέρα από τη βία και τις κακές συνθήκες διαβίωσης. Οι οικογένειες μοιράστηκαν επίσης εμπειρίες από την έλλειψη πρόσβασης των παιδιών στο σχολείο και επαρκούς υποστήριξης της ψυχικής υγείας, γεγονός που συμβάλλει στο άγχος, την απογοήτευση και την αίσθηση αποκλεισμού μεταξύ ορισμένων παιδιών που ερωτήθηκαν.

Η Amira,* 16 ετών, η οποία διέφυγε από το Αφγανιστάν με την οικογένειά της, περιέγραψε τη ζωή στην δομή του Κατσικά ως «ασφυκτική» και δήλωσε ότι οι συνθήκες στην δομή επιβαρύνουν τον μικρότερο αδελφό της: “Δεν έχει πολλούς φίλους και νιώθει τόσο μόνος. Τον έχουμε πάει να δει έναν ψυχολόγο στην δομή, αλλά είναι απλά μια γρήγορη συνάντηση και μετά «αντίο». Είναι τόσο λυπημένος, που τρώει τα νύχια του. Μας είπαν ότι φταίει το άγχος – από το ταξίδι μας και όλα αυτά. Ο αδελφός μου, νομίζω, δεν μπορεί να το αντέξει, και ως παιδί, φυσικά, θέλει μια φυσιολογική ζωή όπως τα άλλα παιδιά».

Οι μαρτυρίες αυτές αποτελούν μέρος της νέας έκθεσης της Save the Children και του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, «Δεν μοιάζει με αληθινή ζωή»: η καθημερινή ζωή των παιδιών στις προσφυγικές δομές στην Ελλάδα», η οποία αναδεικνύει κρίσιμες αποτυχίες στο σύστημα υποδοχής της Ελλάδας και ζητά επείγουσες μεταρρυθμίσεις για την προστασία των ευάλωτων παιδιών.

Ο Willy Bergogné, Διευθυντής της Save the Children Europe και εκπρόσωπος στην ΕΕ, δήλωσε

“Η Ελλάδα εξακολουθεί να αποτελεί κρίσιμο σημείο εισόδου για τα παιδιά που βρίσκονται σε κίνηση, καθώς η κλιματική κρίση, οι νέες και παρατεταμένες συγκρούσεις και η εκτεταμένη πείνα οδηγούν περισσότερα παιδιά μακριά από τις πατρίδες τους σε όλο τον κόσμο.

“Τα παιδιά που διαφεύγουν από ανθρωπιστικές κρίσεις φτάνουν στην Ελλάδα ελπίζοντας σε ασφάλεια, αλλά βρίσκονται παγιδευμένα σε μια ακόμη κρίση. Τα κέντρα υποδοχής που προορίζονται για να τα προστατεύουν, έχουν γίνει τόποι φόβου και απομόνωσης, με τη βία, τις ανησυχητικές συνθήκες διαβίωσης και την έλλειψη υπηρεσιών υποστήριξης να αντικαθιστούν την προστασία στην οποία τα παιδιά αυτά έχουν δικαίωμα. Τα παιδιά πρόσφυγες και μετανάστες χρειάζονται ασφάλεια και προστασία, όχι περισσότερη δυστυχία.

“Η ΕΕ και οι ελληνικές αρχές έχουν ηθική και νομική υποχρέωση να δράσουν επειγόντως για να βελτιώσουν τις συνθήκες στους καταυλισμούς και να προστατεύσουν αυτά τα παιδιά και να διασφαλίσουν ότι έχουν πρόσβαση σε ασφάλεια, επαρκείς υπηρεσίες και αξιοπρέπεια.»

Ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης, διευθυντής του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες, δήλωσε:

“Η κατάσταση στα κέντρα υποδοχής δεν αποτελεί νέο φαινόμενο, όμως εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι, μετά από σχεδόν δέκα χρόνια συσσωρευμένης εμπειρίας, στη διαχείριση της υποδοχής των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα, γινόμαστε μάρτυρες μιας συνεχούς υποβάθμισης στην παροχή βασικών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των υπηρεσιών για τα παιδιά.

«Αυτή η νέα έκθεση είναι η πρώτη που επικεντρώνεται στις εμπειρίες και αντιλήψεις των παιδιών για τη ζωή στις προσφυγικές δομές, δίνοντας έμφαση στη δική τους φωνή. Παρόλο που συχνά θεωρείται ότι τα παιδιά που ζουν με τις οικογένειές τους βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση σε σχέση με εκείνα που έχουν φτάσει μόνα τους, αυτό δεν ισχύει πάντα».

Η οργάνωση Save the Children και το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες καλούν τις ελληνικές αρχές να λάβουν άμεσα μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των παιδιών στις προσφυγικές δομές. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εξασφαλιστεί η πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες και να δοθεί προτεραιότητα στην ασφάλεια και την ευημερία.

Οι δύο οργανώσεις καλούν σε μετάβαση από τις δομές φιλοξενίας σε αστικά μοντέλα υποδοχής και παροτρύνουν τις ελληνικές αρχές να δώσουν προτεραιότητα στην έγκαιρη ένταξη των παιδιών που ζητούν άσυλο και των οικογενειών τους, ξεκινώντας από τη στιγμή της άφιξής τους.

Η οργάνωση Save the Children καλεί τις αρχές που είναι υπεύθυνες για την εφαρμογή του Συμφώνου της ΕΕ για τη Μετανάστευση και το Άσυλο να δώσουν προτεραιότητα στην προστασία των παιδιών και να λάβουν μέτρα για την αντιμετώπιση και την ελαχιστοποίηση τυχόν κινδύνων που θα μπορούσαν να βλάψουν τα δικαιώματά τους. Οι αποφάσεις των εθνικών αρχών σχετικά με τις συνοριακές διαδικασίες, τα μέτρα προστασίας των παιδιών και τα συστήματα παρακολούθησης θα κάνουν μεγάλη διαφορά στη ζωή και την ευημερία των παιδιών και των οικογενειών που αναζητούν ασφάλεια στην Ευρώπη.

Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες είναι η παλαιότερη ΜΚΟ για τα δικαιώματα των προσφύγων στη χώρα. Παρέχει νομική και ψυχοκοινωνική υποστήριξη στους πρόσφυγες και παρέχει επίσης διερμηνεία και εκπαιδευτική υποστήριξη.

Η οργάνωση Save the Children εργάζεται με παιδιά προσφύγων και μεταναστών εντός και εκτός Ευρώπης, με στόχο την υποστήριξη των ευάλωτων παιδιών με τις μεγαλύτερες ανάγκες.

ENDS

Σημειώσεις προς τον συντάκτη

– Από την 1η Δεκεμβρίου 2024, 57.363 έφτασαν στην Ελλάδα από την αρχή του έτους, σημειώνοντας αύξηση 33% σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2023. Σύμφωνα με ανάλυση των στοιχείων της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, περισσότερα από 13.000 παιδιά έφτασαν μέσω θαλάσσης τους πρώτους 11 μήνες του 2024, μια αύξηση 50% σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι. Ο αριθμός των ασυνόδευτων παιδιών διπλασιάστηκε επίσης το 2024, φθάνοντας τα 3.000, σε σύγκριση με 1.490 το 2023.

Σχετικά με την έκθεση:

Πραγματοποιήθηκε μεταξύ Απριλίου και Ιουλίου 2024 και η έκθεση βασίζεται στις βιωμένες εμπειρίες των παιδιών και των φροντιστών σε δέκα δομές προσφύγων στην ηπειρωτική χώρα. Παρέχει μια ζωτικής σημασίας προοπτική για τις συστημικές ελλείψεις του συστήματος υποδοχής της Ελλάδας και την επείγουσα ανάγκη για μεταρρύθμιση. Οι μαρτυρίες αυτές αντικατοπτρίζουν τις εμπειρίες των ατόμων που ερωτήθηκαν και δεν είναι αντιπροσωπευτικές όλων των κατοίκων των δομών. Διαβάστε την έκθεση εδώ