Αθήνα, 25 Οκτωβρίου 2018 –Με αφορμή την πρώτη υπόθεση επιστροφής Σύρου αιτούντος άσυλο από τη Γερμανία στην Ελλάδα, ο οποίος εκπροσωπείται από τη Νομική Υπηρεσία του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ), το ΕΣΠ εκφράζει την έντονη ανησυχία του για τις παραβιάσεις του Διεθνούς και Ενωσιακού Δικαίου που συνεπάγεται η λεγόμενη «Συμφωνία Διοικητικής Διευθέτησης Ελλάδας-Γερμανίας επί προσώπων αιτούντων διεθνούς προστασίας», η οποία, μεταξύ άλλων, προβλέπει μια κατά παρέκκλιση διαδικασία για την επιστροφή αιτούντων άσυλο από τη Γερμανία στην Ελλάδα.
Συγκεκριμένα, η υπόθεση αφορά αιτούντα άσυλο, πολίτη Συρίας, ο οποίος μετά τον εντοπισμό του από τις γερμανικές αρχές στις αρχές Σεπτεμβρίου 2018, και παρά το γεγονός ότι ζήτησε άσυλο ενώπιον αυτών, επεστράφη αυθημερόν στην Ελλάδα, όπου και αυτομάτως τέθηκε υπό κράτηση. Μετά από ολιγοήμερη παραμονή σε κέντρα κράτησης της Αθήνας, επεστράφη στη Λέρο, στο πλαίσιο της εφαρμογής της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας και προς το σκοπό της επανεισδοχής του στην Τουρκία, και έκτοτε παραμένει κρατούμενος σε συνθήκες που συνιστούν απάνθρωπη και ταπεινωτική μεταχείριση.
Η πρακτική που εφαρμόστηκε στη συγκεκριμένη περίπτωση, στο πλαίσιο της εφαρμογής της λεγόμενης «Συμφωνίας Διοικητικής Διευθέτησης», είχε ως αποτέλεσμα σοβαρές παραβιάσεις του Διεθνούς και Ενωσιακού δικαίου, καθώς:
α) ουδέποτε καταγράφηκε η αίτηση ασύλου του στη Γερμανία, 1
β) στερήθηκε του δικαιώματός του να προσφύγει κατά της επιστροφής του στην Ελλάδα, 2
γ) παρακάμφθηκε η διαδικασία που προβλέπει ο Κανονισμός Δουβλίνο ΙΙΙ, η οποία είναι η μόνη νόμιμη διαδικασία μεταφοράς αιτούντα άσυλο από το ένα κράτος-μέλος σε άλλο. Με τον τρόπο αυτό, παρακάμφθηκαν και οι όποιες εγγυήσεις προβλέπει ο Κανονισμός Δουβλίνο ΙΙΙ, ιδίως σε ό,τι αφορά την υποχρέωση των αρχών υποδοχής να εξασφαλίζουν στον αιτούντα που επιστρέφεται συνθήκες υποδοχής (στέγαση)3, ενώ η αίτησή του κατά την επιστροφή του στην Ελλάδα αντιμετωπίστηκε ως μεταγενέστερη4, στερώντας του, έτσι, βασικά δικαιώματα ενός δίκαιου και αποτελεσματικού συστήματος ασύλου.
Οι παραπάνω παραβιάσεις που έλαβαν χώρα εξαιτίας της εφαρμογής της λεγόμενης «Συμφωνίας Διοικητικής Διευθέτησης», είχαν ως αποτέλεσμα ο αιτών, κατά την επιστροφή του στην Ελλάδα, να τεθεί υπό κράτηση σε συνθήκες που συνιστούν απάνθρωπη και ταπεινωτική μεταχείριση, αντιμετωπίζοντας παράλληλα κίνδυνο επαναπροώθησής του στην Τουρκία.
Το ΕΣΠ τονίζει ότι οι συμφωνίες μεταξύ κρατών που επιχειρούν την παράκαμψη των επιταγών του Διεθνούς Δικαίου έχουν σοβαρές νομικές και πολιτικές συνέπειες. Όπως έχει ήδη κριθεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), τα κράτη δεν απαλλάσσονται από την ευθύνη τήρησης του Διεθνούς και Ενωσιακού Δικαίου λόγω της ύπαρξης τέτοιων συμφωνιών5 και συνεπώς η εφαρμογή της λεγόμενης «Συμφωνίας Διοικητικής Διευθέτησης» δεν διαφεύγει από τον έλεγχο αυτό.
Σε κάθε περίπτωση, το ΕΣΠ υπογραμμίζει ότι η ευθύνη προστασίας των προσφύγων πρέπει να κατανέμεται ισομερώς μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ και να μην επιμερίζεται αποκλειστικά στις χώρες που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα, όπως η Ελλάδα. Σε αντίθετη περίπτωση, τα εθνικά συστήματα ασύλου και υποδοχής δεν ανταπεξέρχονται στις ανάγκες των αιτούντων διεθνή προστασία με βάση τα ευρωπαϊκά πρότυπα, γεγονός που αποβαίνει εις βάρος όχι μόνο των προσφύγων, αλλά και του ίδιου του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου.
Για περισσότερες πληροφορίες, παρακαλούμε επικοινωνήστε με:
Δανάη Λειβαδά
Υπεύθυνη Επικοινωνίας
Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες
Σολωμού 25, Τ.Κ. 10682, Αθήνα
Τηλ.: +30 210-3800990 Ε-mail: d.leivada@gcr.gr
1 Βλ. ενδεικτικά Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων ΕΕ, Άρθρο 18 «Δικαίωμα στο Άσυλο»; Οδηγία 2013/32/ΕΕ, Άρθρο 6 «Πρόσβαση στη διαδικασία»
2 Βλ. ενδεικτικά ΕΔΔΑ, M.S.S κατά Βελγίου και Ελλάδας, αριθμ. προσφυγής 30696/09, 21 Ιανουαρίου 2011 και ΔΕΕ, C -181/16, Sadikou Gnandi κατά État belge, 19 Ιουνίου 2018 (54).
3 Κανονισμός 604/2013 (Κανονισμός Δουβλίνο ΙΙΙ), Άρθρο 3, «Όταν είναι αδύνατη η μεταφορά αιτούντος στο κράτος-μέλος που έχει προσδιορισθεί πρωτίστως ως υπεύθυνο, εξαιτίας βάσιμων λόγων που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν συστημικές ελλείψεις στη διαδικασία ασύλου και στις συνθήκες υποδοχής των αιτούντων στο εν λόγω κράτος μέλος, με αποτέλεσμα να υπάρχει κίνδυνος απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης, κατά την έννοια του άρθρου 4 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης…»; Βλ. και ΔΕΕ, C‑411/10, N. S. κατά Secretary of State for the Home Department, 21η Δεκεμβρίου 2011 και ΔΕΕ,C‑493/10, M. E. και λοιποί κατά Refugee Applications Commissioner, Minister for Justice, Equality and Law Reform, 21η Δεκεμβρίου 2011.
4 Κανονισμός 604/2013 (Κανονισμός Δουβλίνο ΙΙΙ), Άρθρο 18 (2), «…το υπεύθυνο κράτος-μέλος εξετάζει ή ολοκληρώνει την εξέταση της αίτησης διεθνούς προστασίας που έκανε ο αιτών … όταν το υπεύθυνο κράτος- μέλος είχε διακόψει την εξέταση αίτησης…, το εν λόγω κράτος-μέλος εξασφαλίζει ότι ο αιτών έχει δικαίωμα να ζητήσει να ολοκληρωθεί η εξέταση της αίτησής του ή να υποβάλει νέα αίτηση διεθνούς προστασίας, η οποία δεν θα αντιμετωπισθεί ως μεταγενέστερη αίτηση».
5 Ενδεικτικά Hirsi Jamaa και λοιποί κατά Ιταλίας, αριθμ. προσφυγής 27765/09, 23 Φεβρουαρίου 2012.
