ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Αθήνα, 27-04-2016
Την 30η και 31η Μαρτίου 2016 κλιμάκιο δικηγόρων και διερμηνέων του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) επισκέφθηκε το κέντρο κράτησης- Hot Spot στον χώρο του πρώην εργοστασίου της «ΒΙΑΛ» στο Χαλκειός της Χίου. Εκεί τα μέλη του κλιμακίου ήρθαν σε επαφή με τις Αρχές και τις Οργανώσεις που δραστηριοποιούνταν στο κέντρο κράτησης, καθώς και με κρατουμένους. Αμέσως μετά την επίσκεψη, το ΕΣΠ δημοσίευσε το από 3 Απριλίου 2016 Δελτίο Τύπου[1] στο οποίο περιγράφονταν η κράτηση νεοεισερχομένων χωρίς να τους έχει επιδοθεί οιαδήποτε σχετική απόφαση, οι κακές συνθήκες κράτησης , η ελλιπής ενημέρωση των κρατουμένων για τα δικαιώματά τους και η ουσιαστική αδυναμία πρόσβασής τους στη διαδικασία ασύλου.
Μεταξύ των ατόμων με τα οποία το κλιμάκιο του ΕΣΠ ήρθε σε επαφή, συγκαταλέγονταν δύο ιδιαίτερα ευάλωτες περιπτώσεις με ανάγκη διεθνούς προστασίας. (
Για ευνόητους λόγους δεν παρέχονται στο παρόν περισσότερα προσωπικά στοιχεία, τα οποία ωστόσο βρίσκονται στην διάθεση του ΕΣΠ).
Αμφότεροι ανέφεραν ότι είχαν εγκαταλείψει τις χώρες καταγωγής τους λόγω δίωξης, προκειμένου να απολαύουν διεθνούς προστασίας σε Ευρωπαϊκό έδαφος. Επίσης, ανέφεραν ότι δεν είχαν λάβει καμία ενημέρωση για τις ακολουθούμενες διαδικασίες σε ό,τι αφορούσε την κράτηση τους, την πιθανότητα επανεισδοχής στην Τουρκία και τη δυνατότητά τους να αιτηθούν ασύλου στην Ελλάδα.
Όπως διαπιστώσαμε κατά την πραγματοποίηση αποστολής στη Χίο, η Αστυνομία τις πρώτες τρεις μέρες από την εφαρμογή της συμφωνίας κατέγραφε τους νεοεισερχόμενους, χωρίς όμως να τους ενημερώνει σχετικά με το δικαίωμά τους στο άσυλο και χωρίς στην πράξη να δίνεται στους νεοεισερχόμενους με κάποιο τρόπο η δυνατότητα να υποβάλουν αίτημα ασύλου. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι χίλιοι περίπου άνθρωποι που αφίχθησαν στο νησί το πρώτο τριήμερο από την 20η Μαρτίου 2016, ημερομηνία συνομολόγησης της Συμφωνίας, να βρίσκονται σε πλήρη άγνοια σε ό,τι αφορά τη διαμορφωθείσα κατάσταση και τα βασικά τους δικαιώματα. Ακόμα όμως και όταν ορισμένοι τουλάχιστον από αυτούς, πληροφορήθηκαν για το δικαίωμά τους να ζητήσουν διεθνή προστασία στην Ελλάδα και να ανακόψουν τις ταχύτατες διαδικασίες επανεισδοχής τους στην Τουρκία, ήταν πρακτικά αδύνατο να ασκήσουν το σχετικό τους δικαίωμα, εξαιτίας της έλλειψης συγκεκριμένων διαδικασιών, της αδυναμίας εξασφάλισης πρόσβασης στην Αστυνομία ή στην Υπηρεσία Ασύλου για τη διατύπωση της βούλησή τους και βεβαίως της γενικότερης κατάστασης απόλυτου χάους που επικρατούσε[2].
Η πραγματικότητα αυτή είχε ως αποτέλεσμα την 4η Απριλίου 2016 να εκκινήσουν οι διαδικασίες επανεισδοχής νεοεισερχομένων στην Τουρκία χωρίς να έχει διασφαλιστεί προηγουμένως ότι όλοι όσοι επιθυμούσαν να υπαχθούν στη διαδικασία ασύλου είχαν τη δυνατότητα αυτή, γεγονός που αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του εθνικού, ευρωπαϊκού και διεθνούς Δικαίου[3]. Επισημαίνεται ότι το ΕΣΠ είχε επισήμως ενημερώσει τις αρμόδιες Αρχές για την διαμορφωθείσα κατάσταση, τον επαπειλούμενο κίνδυνο παραβίασης βασικών δικαιωμάτων των κρατουμένων σε περίπτωση επανεισδοχής και τις είχε καλέσει να απέχουν από οιαδήποτε πράξη απομάκρυνσης[4].
Ήδη από την 4η Απριλίου 2016, ημέρα υλοποίησης της πρώτης επιχείρησης επανεισδοχής προς την Τουρκία, το ΕΣΠ επιχείρησε να έρθει σε επαφή με τους ανωτέρω εντολείς του, αλλά αυτό δεν κατέστη δυνατό, καθώς τα τηλέφωνά τους παρέμεναν κλειστά. Αντίστοιχη προσπάθεια έγινε και τις επόμενες ημέρες επίσης χωρίς αποτέλεσμα.
Ευρισκόμενοι σε μεγάλη ανησυχία σχετικά με την τύχη τους, αποστείλαμε το υπ’ αριθμ. πρωτ. 189/ 07-04-2016 έγγραφο προς την Αστυνομική Διεύθυνση Χίου προκειμένου να λάβουμε και επίσημα ενημέρωση σχετικά με το εάν είχαν λάβει χώρα διαδικασίες επανεισδοχής για τους εν θέματι αλλοδαπούς. Επιπλέον ζητούσαμε αντίγραφα τυχόν αιτημάτων επανεισδοχής προς τις Τουρκικές Αρχές και σχετικών αποφάσεων. Το εν λόγω έγγραφο έως και σήμερα δεν έτυχε επίσημης ανταπόκρισης.
Ακολούθησε ένα μεγάλο διάστημα αναζήτησης από μέρους μας των εντολέων μας. Μόλις χθες, ήτοι 20 και πλέον ημέρες μετά την επανεισδοχή τους, λάβαμε ένα τηλεφώνημα από τους ίδιους με το οποίο μας ενημέρωσαν ότι βρίσκονται αμφότεροι κρατούμενοι σε φυλακή στην Τουρκία και υπό τον φόβο επιστροφής στις χώρες καταγωγής τους. Οι ίδιοι μας ανέφεραν ότι έως και σήμερα δεν είχαν τη δυνατότητα να μας καλέσουν, καθώς και ότι δεν έχουν πρόσβαση σε νομική συνδρομή.[5] Αντιστοίχως μας ενημέρωσαν ότι δεν είχαν καν τη δυνατότητα να έρθουν σε επαφή με εκπροσώπους της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.[6] Αμφότεροι στερούνταν παντελώς ενημέρωσης σχετικά με τα δικαιώματά τους αναφορικά με την κράτηση και το δικαίωμά τους να έχουν πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου, στην οποία επιθυμούν να υπαχθούν. Η μόνη πληροφόρηση που είχαν λάβει προερχόταν από τις αρχές κράτησής τους και, σύμφωνα με αυτήν, εάν δεν συναινούσαν στην επιστροφή τους θα παρέμεναν κρατούμενοι. Αξιοσημείωτο είναι ότι δεν ήταν ενήμεροι ούτε για τον ακριβή τόπο κράτησής τους.
Με αφορμή τα ανωτέρω, επιφυλασσόμενο για κάθε νόμιμη ενέργεια επί του ανωτέρω περιστατικού, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες
Εκφράζει την βαθιά του ανησυχία σχετικά με την πραγματική προστασία που παρέχεται σε πρόσωπα που χρήζουν διεθνούς προστασίας σε Ελλάδα και Τουρκία
Υπενθυμίζει
ότι η συνομολόγηση της Συμφωνίας ΕΕ – Τουρκίας, δεν μπορεί να δικαιολογήσει τη μη τήρηση των υποχρεώσεων των Ελληνικών Αρχών, όπως αυτές προκύπτουν από το σύνολο των κανόνων του εθνικού, ευρωπαϊκού και διεθνούς δικαίου
Ζητεί από τις ελληνικές Αρχές να παύσουν οιεσδήποτε ανάλογες με την εδώ αναφερόμενη ενέργειες, σεβόμενες την αρχή της μη επαναπροώθησης, το δικαίωμα στο άσυλο και τα θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου.
[1] Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ «Κρίσιμη Κατάσταση στα Νησιά», 03-04-2016, διαθέσιμο σε: http://www.gcr.gr/index.php/fr/news/press-releases-announcements/item/546-deltio-typou-3-4-2016
[2] Έκθεση ΕΣΠΑποστολές στη Χίο, Φεβρουάριος – Μάρτιος2016
[3] The Guardian,Refugees in Greece warn of suicides over EU-Turkey deal, 07-04-2016, http://www.theguardian.com/world/2016/apr/07/refugees-in-greece-warn-of-suicides-over-eu-turkey-deal , Mülteci-Der,Press Release: Readmissions from Greece to Turkey: What Happens After Readmission?, https://multeci.org.tr/en/2016/04/21/press-release-readmissions-from-greece-to-turkey-what-happens-after-readmission-2/, Human Rights Watch,EU/Greece: First Turkey Deportations Riddled With Abuse, 19-04-2016 https://www.hrw.org/news/2016/04/19/eu/greece-first-turkey-deportations-riddled-abuse, , καθώς και The Guardian,Greece may have deported asylum seekers by mistake, says UΝ,05-04-2016, available at: http://www.theguardian.com/world/2016/apr/05/greece-deport-migrants-turkey-united-nations-european-union
[4] Οπ.π. υπό στοιχείο ένα καθώς και την αριθμό πρωτ. 181/01-04-2016 αναφορά μας προς τις Αρχές
[5] Mülteci-Der,Press Release: Readmissions from Greece to Turkey: What Happens After Readmission?, http://www.multeci.org.tr/haberdetay.aspx?Id=140
[6]ΕΡΤ,HRW : Χαοτικός ο πρώτος γύρος επανεισδοχής μεταναστών στην Τουρκία,19-04-2016, διαθέσιμο σε: https://www.ertnews.gr/eidiseis/diethni/hrw-chaotikos-o-protos-giros-epanisdochis-metanaston-stin-tourkia/
