Το νέο σύστημα ασύλου στην Ελλάδα είναι σχεδιασμένο να απελαύνει, όχι να προστατεύει δηλώνει το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες και η Oxfam
2 Ιουλίου 2020
Το νέο ελληνικό σύστημα ασύλου είναι σχεδιασμένο να απελαύνει ανθρώπους αντί να τους προσφέρει ασφάλεια και προστασία, προειδοποιεί το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) και η Oxfam. Αυτό σημαίνει πως άνθρωποι που διέφυγαν από διώξεις και πολέμους έχουν ελάχιστες πιθανότητες για μια δίκαιη διαδικασία ασύλου, ενώ ακόμη και οικογένειες με παιδιά κρατούνται συχνά υπό απάνθρωπες συνθήκες.
Η έκθεση «Υποβαθμισμένοι, Περιφρονημένοι, Ματαιωμένοι», που δημοσιεύεται σήμερα, δείχνει πώς ο αναθεωρημένος ελληνικός νόμος περί ασύλου, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2020 και τροποποιήθηκε τον Μάιο, αφήνει έκθετους τους ανθρώπους στην κακοποίηση και την εκμετάλλευση. Αυτή η κατάσταση επιδεινώνεται περαιτέρω από τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης στους νησιωτικούς καταυλισμούς της Ελλάδας, όπου οι άνθρωποι κινδυνεύουν τώρα από μια καταστροφική κρίση υγείας σε περίπτωση που το COVID-19 φτάσει τους καταυλισμούς.
Η Evelien van Roemburg, υπεύθυνη της εκστρατείας για τη μετανάστευση της Oxfam, δήλωσε:
«Ο νέος νόμος της Ελλάδας είναι μια κατάφωρη επίθεση στην ανθρωπιστική δέσμευση της Ευρώπης να προστατεύει τους ανθρώπους που εγκαταλείπουν περιοχές συγκρούσεων και διώξεων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι συνένοχη σε αυτήν την κακοποίηση, γιατί εδώ και χρόνια χρησιμοποιεί την Ελλάδα ως πεδίο δοκιμών για νέες πολιτικές μετανάστευσης. Ανησυχούμε ιδιαίτερα ότι η ΕΕ θα χρησιμοποιήσει τώρα το σύστημα ασύλου της Ελλάδας ως προσχέδιο για την επερχόμενη μεταρρύθμιση του ασύλου στην Ευρώπη.»
Η ανάλυση των οργανώσεων βρήκε πως ιδιαίτερα ευάλωτα άτομα –όπως παιδιά, έγκυες γυναίκες και άτομα με αναπηρία – συχνά κρατούνται από την άφιξή τους στα νησιωτικά «hotspot», χωρίς επαρκή πρόσβαση στην απαραίτητη φροντίδα ή προστασία. Το σύστημα ασύλου καθιστά επίσης εξαιρετικά δύσκολο για τους αιτούντες και αιτούσες άσυλο να παρουσιάσουν στην ελληνική υπηρεσία ασύλου τους λόγους για τους οποίους αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους, όπως οι συγκρούσεις ή οι διώξεις.
«Μολονότι η Ελλάδα έχει το κυριαρχικό δικαίωμα να διαχειρίζεται τα σύνορά της, θα πρέπει να προστατεύει τη θεμελιώδη αρχή της μη επαναπροώθησης. Η ΕΕ και η Ελλάδα έχουν κάνει την πολιτική επιλογή να θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή και το μέλλον των ανθρώπων που έχουν ευθύνη να προστατεύσουν,» πρόσθεσε η van Roemburg.
Στο «hotspot» της ΕΕ στη Μόρια, στο νησί της Λέσβου, οι άνθρωποι παραμένουν συνωστισμένοι σε έναν καταυλισμό, που αυτή τη στιγμή είναι έξι φορές πάνω από τη χωρητικότητά του. Οι άνθρωποι δεν έχουν επαρκή πρόσβαση σε βασική υγειονομική περίθαλψη, σε καθαρές τουαλέτες, ή εγκαταστάσεις πλυσίματος χεριών και ο συνωστισμός καθιστά αδύνατη την κοινωνική αποστασιοποίηση –η οποία είναι κρίσιμης σημασίας για την πρόληψη της εξάπλωσης του κορωνοϊού.
Μαρτυρίες που συγκεντρώθηκαν από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες αποκαλύπτουν τις εξαιρετικά δυσβάσταχτες συνθήκες διαβίωσης στον καταυλισμό της Μόριας. Η Rawan* από το Αφγανιστάν ήρθε στην Ελλάδα με τα δύο ανήλικα παιδιά της για να αναζητήσει ασφάλεια στην Ευρώπη. Ως μονογονεΐκή οικογένεια, αλλά και θύμα βίας λόγω φύλου, χρειάζεται ειδική υποστήριξη και φροντίδα. Αντ’ αυτού, αναγκάστηκε να ζήσει για έξι μήνες σε μια σκηνή κατασκήνωσης, στην περιοχή που απλώνεται γύρω από τον καταυλισμό της Μόριας, όπου ακόμη και βασικές εγκαταστάσεις, όπως τουαλέτες, δεν είναι πάντα προσβάσιμες.
«Η κατάσταση στη Μόρια ήταν τρομακτική. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, όλοι φοβούνταν ότι αν φτάσει ο ιός σε μας, τότε θα σκάψουν έναν μαζικό τάφο για να μας θάψουν. Μας έδωσαν μόνο δύο μάσκες και σαπούνι. Αλλά πώς να πλύνουμε τα χέρια μας χωρίς νερό; Στην ουρά για το φαγητό υπήρχε τόσος συνωστισμός, που δε μπορούσαμε να τηρήσουμε αποστάσεις. Δεν ήμασταν προστατευμένοι,» λέει η Rawan.
Ο αναθεωρημένος νόμος αποκλείει ουσιαστικά πολλά άτομα που δεν έχουν νομική υποστήριξη από το να προσφύγουν κατά μιας απορριπτικής απόφασης ασύλου. Οι προθεσμίες συντμήθηκαν δραστικά και, σε πολλές περιπτώσεις, λήγουν προτού καν ενημερωθούν οι άνθρωποι για την απόφαση του ασύλου τους. Οι αιτούντες άσυλο μπορούν να ασκήσουν πραγματική προσφυγή μόνο μέσω δικηγόρου – αλλά στη Λέσβο, υπάρχει μόνο ένας δικηγόρος που παρέχεται από το κράτος.
Ο Σπύρος-Βλαντ Οικονόμου, υπεύθυνος προάσπισης θέσεων του ΕΣΠ δήλωσε:
«Όταν οι ελληνικές αρχές απορρίπτουν μια αίτηση ασύλου, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι τα άτομα δεν χρειάζονται διεθνή προστασία. Συχνά η απόρριψη μπορεί να αποτελεί συνέπεια της ταχύρυθμης διαδικασίας ασύλου που εφαρμόζεται στο πλαίσιο των διαδικασιών στα σύνορα. Οι σύντομες προθεσμίες αυξάνουν την πιθανότητα σφαλμάτων. Επιπλέον, οι αιτούντες και αιτούσες άσυλο δεν έχουν ούτε το χρόνο, ούτε το κατάλληλο περιβάλλον, που θα τους επέτρεπε να προετοιμαστούν για τη συνέντευξη ασύλου τους, στην οποία πρέπει να μιλήσουν για τις τραυματικές καταστάσεις από τις οποίες έχουν διαφύγει.»
«Αυτό θέτει σε κίνδυνο τη ζωή των ατόμων: όσοι απορρίπτονται μπορούν να τεθούν αμέσως σε κράτηση με σκοπό να απελαθούν στην Τουρκία ή στη χώρα καταγωγής τους.»
«Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να επαναφέρει ένα δίκαιο σύστημα ασύλου, το οποίο θα σέβεται πλήρως τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρέπει να επανεξετάσει τις πρακτικές ασύλου της Ελλάδας και να αξιολογήσει τη συμμόρφωσή τους με το δίκαιο της ΕΕ.»
Ενώ μερικές φορές οι αρχές αποφασίζουν εντός ημερών σχετικά με τα αιτήματα ασύλου των ατόμων που έφτασαν το 2020, όσοι έχουν φτάσει το 2019 πρέπει να περιμένουν μήνες ή και χρόνια για να πραγματοποιηθεί η πρώτη τους συνέντευξη. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, οι περισσότεροι δεν επιτρέπεται να εγκαταλείψουν τους απάνθρωπους καταυλισμούς που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ στα ελληνικά νησιά.
Για πολλούς ήδη τραυματισμένους ανθρώπους, οι συνθήκες διαβίωσης σε μέρη όπως η Μόρια τους εκθέτουν σε περαιτέρω τραυματισμό. Τους τελευταίους μήνες, κατά τη διάρκεια των περιορισμών λόγω COVID-19, υπήρξε μια ανησυχητική αύξηση σε περιπτώσεις σεξουαλικών παρενοχλήσεων και αναφορές για βιασμού καθώς και σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας στον καταυλισμό.
Η Barlin*, μια γυναίκα πρόσφυγας από τη Σομαλία, περιέγραψε την έλλειψη προστασίας για τις μόνες γυναίκες: «Άντρες τις απειλούσαν, πήραν τα κινητά τους, ήρθαν στις σκηνές τους, δεν είχαν καμία υποστήριξη ή προστασία για να χρησιμοποιήσουν τις τουαλέτες και τα μπάνια κατά τη διάρκεια της νύχτας. Έπρεπε να υπερασπιστούν τον εαυτό τους, καθώς δεν υπήρχε αστυνομία ή ασφάλεια».
Η Oxfam και το ΕΣΠ καλούν την ελληνική κυβέρνηση και την ΕΕ να επανεξετάσουν αμέσως τον νέο ελληνικό νόμο περί ασύλου και να παρέχουν σε όσους και όσες ζητούν άσυλο στην Ελλάδα πρόσβαση σε μια δίκαιη και αποτελεσματική διαδικασία ασύλου. Καλούν επίσης τα κράτη μέλη της ΕΕ να τιμήσουν την αρχή της αλληλεγγύης που συνέχει τον ίδιο τον ιστό της ΕΕ και να μοιραστούν με την Ελλάδα την ευθύνη προστασίας των προσφύγων και των αιτούντων άσυλο.
Σημειώσεις προς τους Συντάκτες:
* Όλα τα ονόματα των αιτουσών άσυλο έχουν αλλάξει για την προστασία των προσωπικών τους δεδομένων.
- Εκπρόσωποι τύπου είναι διαθέσιμοι στην Αθήνα, τη Λέσβο και τις Βρυξέλλες για συνεντεύξεις στα ελληνικά και στα αγγλικά.
- Η Barlin*, η Σομαλή πρόσφυγας που αναφέρεται παραπάνω, είναι διαθέσιμη για συνεντεύξεις σχετικά με την κατάσταση στη Μόρια.
- Η ελληνική κυβέρνηση ανέστειλε επίσης παράνομα την υποβολή αιτήσεων χορήγησης ασύλου στην Ελλάδα για το μήνα Μάρτιο.
- Οι ελληνικές αρχές υποχρεούνται να προσφέρουν νομική υποστήριξη σε άτομα που ζητούν άσυλο στο στάδιο της προσφυγής. Αυτό γίνεται για να διασφαλιστεί ότι τυχόν λάθη στον πρώτο βαθμό της διαδικασίας ασύλου μπορούν να διορθωθούν, ώστε τα άτομα που δικαιούνται διεθνή προστασία να μην επιστρέφονται σε δυνητικά επικίνδυνα μέρη. Ωστόσο, οι δικηγόροι που παρέχονται από το κράτος είναι πολύ περιορισμένοι σε αριθμό και το 2019, μόνο το 33% όσων προσέφυγαν επωφελήθηκαν από το σύστημα νομικής υποστήριξης του κράτους. Η πλειονότητα των ατόμων απευθύνεται σε δικηγόρους που παρέχονται από ΜΚΟ, αλλά οι ΜΚΟ έχουν περιορισμένη δυνατότητα, ενώ ο περιορισμός κυκλοφορίας στους καταυλισμούς εμποδίζει τους ανθρώπους από το να βρουν με ευκολία δικηγόρο σε μια ΜΚΟ.
- Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα κυκλοφορήσει σύντομα ένα νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, το οποίο θα καθορίσει την κατεύθυνση της ΕΕ και των κρατών μελών για τη μεταρρύθμιση του συστήματος ασύλου της ΕΕ και τις μεταναστευτικές πολιτικές του μπλοκ. Το νέο Σύμφωνο πιθανότατα θα προτείνει τη χρήση περισσότερης αναπτυξιακής βοήθειας για τον περιορισμό της μετανάστευσης και κινδυνεύει να διαιωνίσει την ανθρωπιστική καταστροφή που εκτυλίσσεται στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια.
- Μπορείτε να βρείτε ολόκληρη την έκθεση συνημμένη εδώ.
Στοιχεία επικοινωνίας:
Florian Oel | Αρμόδιος για τα μέσα ενημέρωσης ΕΕ | florian.oel@oxfam.org| γραφείο +32 2 234 1115 | κινητό +32 473 56 22 60
Cass Hebron | βοηθός τύπου ΕΕ |cass.hebron@oxfam.org| γραφείο +32 2 234 1115
Δανάη Λειβαδά | Υπεύθυνη Επικοινωνίας στο Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες | d.leivada@gcr.gr| γραφείο +30 210 3800 990
Για ενημερώσεις, ακολουθήστε μας @Oxfam και @OxfamEU
Download attachments: