Υπόθεση που υποστηρίχθηκε από το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες

Αθήνα, 7 Ιανουαρίου 2025: Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) δημοσίευσε σήμερα την απόφασή του στην υπόθεση A.R.E.κατά Ελλάδας (αρ. προσφ. 15783/21), την οποία υποστήριξαν ενώπιον του Δικαστηρίου δικηγόροι του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ).

Πρόκειται για την πρώτη υπόθεση, που εξετάζεται από το ΕΔΔΑ, σε σχέση με καταγγελία επαναπροώθησης (pushback) στην περιοχή του Έβρου από τις ελληνικές αρχές.

Το ΕΔΔΑ με την απόφασή του καταδικάζει την Ελλάδα και δέχεται:

• την «συστηματική πρακτική επαναπροώθησης από τις ελληνικές αρχές πολιτών τρίτων χωρών από την περιοχή του Έβρου προς την Τουρκία»

• ότι έλαβε χώρα η επαναπροώθηση (pushback), της Α.R.E., Τουρκάλας αιτούσας άσυλο, από τις ελληνικές Αρχές,

• ότι η A.R.E. κρατήθηκε παρανόμως από τις ελληνικές αρχές πριν το pushback,

• ότι οι ελληνικές δικαστικές αρχές δεν διεξήγαγαν αποτελεσματική ποινική έρευνα και αρχειοθέτησαν τη μήνυση της A.R.E. παρά τα αποδεικτικά στοιχεία.

Το Δικαστήριο διαπίστωσε παραβιάσεις της Ευρωπαϊκής Συμβάσης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και συγκεκριμένα:  

• των άρθρων 3, 3 και 13 σε ό,τι αφορά στην επαναπροώθηση/pushback του θύματος από τις ελληνικές αρχές (απαγόρευση βασανιστηρίων, έκθεσης σε απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση),  
• του άρθρου 5 σε ό,τι αφορά στην παράνομη κράτηση της (δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία και ασφάλεια),
• του άρθρου 13 σε συνδυασμό με τα άρθρα 2 και 3, σε ό,τι αφορά στην αναποτελεσματική ποινική έρευνα της υπόθεσης από τα Ελληνικά Δικαστήρια (δικαίωμα σε πραγματική προσφυγή).

Υπενθυμίζουμε ότι η υπόθεση αφορά στην A.R.E., Τουρκάλα πρόσφυγα, η οποία αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα της λόγω πολιτικής δίωξης και εισήλθε στην Ελλάδα το 2019, μέσω της περιοχής του Έβρου, προκειμένου να ζητήσει άσυλο.  

Συνελήφθη και κρατήθηκε ατύπως από τις ελληνικές αρχές και επαναπροώθηθηκε την ίδια μέρα στην Τουρκία χωρίς ποτέ να της δοθεί η δυνατότητα να ζητήσει άσυλο στην Ελλάδα. Μετά την επαναπροώθησή της στην Τουρκία, συνελήφθη από τις τουρκικές Αρχές και φυλακίστηκε στο πλαίσιο πολιτικής δίωξης, λόγω αποδιδόμενης σε αυτήν κατηγορίας ότι είναι μέλος παράνομης οργάνωσης στην Τουρκία.

Με την υποστήριξη του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες η A.R.E. κατέθεσε μήνυση ενώπιον του Εισαγγελέα της Ορεστιάδας, η οποία απορρίφθηκε και σε δεύτερο βαθμό από τον Εισαγγελέα Εφετών Θράκης, με την αιτιολογία ότι δεν υπήρχαν στοιχεία εναντίον της αστυνομίας και ότι η Ελλάδα, ειδικά η ελληνική αστυνομία, δεν διεξάγει ποτέ επαναπροωθήσεις στην Τουρκία.

Εν συνεχεία, η A.R.E. προσέφυγε ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, επικαλούμενη παραβιάσεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), την οποία επίσης υποστήριξε το ΕΣΠ, οπότε και τελικά δικαιώθηκε.

Σημειώνεται ότι, μέχρι και σήμερα, οι Ελληνικές Αρχές αρνούνται συστηματικά την πρακτική των pushbacks στα ελληνικά σύνορα. Η Απόφαση του Δικαστηρίου επιβεβαιώνει ότι οι επαναπροώθησεις στα ελληνικά σύνορα αποτελούν συστηματική πρακτική των ελληνικών αρχών, όπως αυτή ήδη καταγράφεται, επί σειρά ετών, από πολυάριθμες εκθέσεις διεθνών, ευρωπαϊκών και εθνικών οργανισμών καθώς επίσης και στις καθημερινές καταγγελίες από τα θύματα επαναπροωθήσεων, που δέχεται και η οργάνωση μας.    

Καλούμε τις αρμόδιες ελληνικές αρχές να σταματήσουν τις επαναπροωθήσεις και τις ελληνικές δικαστικές αρχές να διερευνούν αποτελεσματικά τις σχετικές καταγγελίες. 

Η Μαρία Παπαμηνά, δικηγόρος της A.R.E. και συντονίστρια της Νομικής Υπηρεσίας του ΕΣΠ, δήλωσε: «Πρόκειται για μια εμβληματική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Άνθρωπου. Η αναγνώριση της παράνομης αυτής πρακτικής των ελληνικών Αρχών από το ΕΔΔΑ αποτελεί δικαίωση για τα χιλιάδες θύματα που καταγγέλλουν επαναπροωθήσεις από τις ελληνικές Αρχές στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Οι ελληνικές Αρχές οφείλουν να σταματήσουν την παράνομη αυτή πρακτική».

Η Απόφαση του Δικαστηρίου (γαλλικά)

Το Δελτίο Τύπου του Δικαστηρίου (αγγλικά)

Το video της προφορικής ακρόασης ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στην οποία παραστάθηκαν δικηγόροι του ΕΣΠ (Ιούνιος 2024)

Σημειώσεις για τους συντάκτες:

Το ΕΣΠ παρεμβαίνει καθημερινά προς τις ελληνικές αρχές και εκπροσωπεί επίσης ενώπιον του ΕΔΔΑ σημαντικό αριθμό θυμάτων σε υποθέσεις pushbacks. Συγκεκριμένα, από τον Ιανουάριο του 2022, το ΕΣΠ έχει αποστείλει τουλάχιστον 749 παρεμβάσεις προς τις ελληνικές αρχές για περισσότερους από 5.019 πρόσφυγες, συμπεριλαμβανομένων πολλών παιδιών, από τη Συρία, την Τουρκία, το Αφγανιστάν, το Ιράκ και την Παλαιστίνη, οι οποίοι εισήλθαν στην Ελλάδα από την περιοχή του Έβρου ζητώντας διεθνή προστασία. Παράλληλα, από τον Μάρτιο του 2022 το ΕΣΠ έχει εκπροσωπήσει ενώπιον του ΕΔΔΑ, εκατοντάδες πρόσφυγες από Συρία, Τουρκία, Αφγανιστάν, Παλαιστίνη κ.α., καταθέτοντας 96 αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων (R39), ζητώντας να μην απομακρυνθούν από τη χώρα και να τους χορηγηθεί πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου. Το Δικαστήριο σε όλες τις περιπτώσεις χορήγησε τα αιτούμενα ασφαλιστικά μέτρα. Ορισμένοι από τους πρόσφυγες αυτών των υποθέσεων έχουν επίσημα συλληφθεί από τις ελληνικές αρχές, αλλά οι περισσότεροι από αυτούς καταγγέλλουν ότι επαναπροωθήθηκαν στην Τουρκία, ενώ εκκρεμούσε η έκδοση της απόφασης του ΕΔΔΑ ή ακόμη και μετά την έκδοσή της – Δείτε το ενημερωτικό Δελτίο του ΕΣΠ

Για περαιτέρω ερωτήσεις και αιτήματα συνέντευξης παρακαλούμε επικοινωνήστε με τον Κώστα Βλαχόπουλο, υπεύθυνο Επικοινωνίας του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες (k.vlachopoulos@gcr.gr )