Φεβρουάριος 2025
Πόρισμα – Κόλαφος του Συνηγόρου του Πολίτη για το ναυάγιο της Πύλου –
Ανεπίτρεπτη παρέμβαση του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής
Τις σοβαρές παραλείψεις στα καθήκοντα έρευνας και διάσωσης, εκ μέρους ανώτερων αξιωματικών του Λιμενικού Σώματος-Ελληνικής Ακτοφυλακής (Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ.), που συνιστούν «σαφείς ενδείξεις» για τη στοιχειοθέτηση -μεταξύ άλλων- της θανατηφόρου έκθεσης, καθώς και της έκθεσης σε κίνδυνο ζωής, υγείας και σωματικής ακεραιότητας των επιβαινόντων στο αλιευτικό Adriana, υπογραμμίζει ο Συνήγορος του Πολίτη σεανακοίνωση του σχετικά με την ολοκλήρωση της έρευνας και του Πορίσματος της Ανεξάρτητης Αρχής για το ναυάγιο της Πύλου. Επιπλέον και μεταξύ άλλων ο Συνήγορος του Πολίτη επισημαίνει ότι οι αρμόδιες αρχές δεν γνωστοποίησαν στον Συνήγορο «κρίσιμα αποδεικτικά στοιχεία» παρά τα σχετικά αιτήματα του, όπως δεδομένα από το κινητό τηλέφωνο του πλοιάρχου του Λιμενικού, κρίσιμες συνομιλίες και το καταγραφικό υλικό από τις κάμερες του σκάφους του Λιμενικού.
Σε συνέχεια της ανακοίνωσης του Συνηγόρου του Πολίτη, το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής προχώρησε σε ανεπίτρεπτη επίθεση εις βάρος του ίδιου του θεσμού του Συνηγόρου του Πολίτη. «Η επίθεση αυτή εναντίον μιας Ανεξάρτητης Αρχής και μάλιστα για λόγους που ανάγονται στην άσκηση των αρμοδιοτήτων της, όπως αυτές προβλέπονται από το Σύνταγμα και τον νόμο, αποτελεί ευθεία αμφισβήτηση του θεσμικού ρόλου που το ίδιο το Σύνταγμα διασφαλίζει για τις Ανεξάρτητες Αρχές», υπογράμμισε η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
Επιπλέον, όπως αναφέρεται στο πλαίσιο δημοσιογραφικής έρευνας (1, 2), σε ηχητικά ντοκουμέντα από το Κέντρο Επιχειρήσεων του Λιμενικού, ακούγεται χειριστής του Κέντρου Επιχειρήσεων, ο οποίος φέρεται να μιλάει με επιβαίνοντα στο αλιευτικό σκάφος και να δίνει οδηγίες να δηλωθεί ρητά πως οι επιβαίνοντες του αλιευτικού δεν επιθυμούν να διασωθούν από την Ελλάδα.
Περισσότερα:
- Συνήγορος του Πολίτη, Πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη για το ναυάγιο της Πύλου, 3 Φεβρουαρίου 2025
- Ανακοίνωση των 6 Οργανώσεων, συμπεριλαμβανομένου του ΕΣΠ, που υποστηρίζουν του επιζώντες του ναυαγίου για το Πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη
- Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, Δήλωση ΕΕΔΑ για την ανάγκη σεβασμού του συνταγματικά κατοχυρωμένου ελεγκτικού ρόλου των Ανεξάρτητων Αρχών, 18 Φεβρουαρίου 2025
- Εφημερίδα των Συντακτών & OmniaTV, Ναυάγιο της Πύλου: Τα ηχητικά της συγκάλυψης και η συγκάλυψη των ηχητικών, 22 Φεβρουαρίου 2025
- News24/7, Nαυάγιο στην Πύλο: «Πείτε ότι- δεν θέλετε να πάτε στην Ελλάδα», 22 Φεβρουαρίου 2025
- Η Καθημερινή, Ναυάγιο της Πύλου: Οι «χαμένες» επικοινωνίες,14 Φεβρουαρίου 2025
- ToVima.com, Reports: Missing Phone Calls in Pylos Shipwreck Probe, 22 Φεβρουαρίου 2025
- BBC, Leaked recordings challenge Greek account of deadly shipwreck, 27 February 2025.
Τις 100 έφτασαν οι αποφάσεις Ασφαλιστικών Μέτρων, που χορήγησε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, σε υποθέσεις, που υποστήριξε το ΕΣΠ, προσφύγων σε κίνδυνο επαναπροώθησης (pushback) στα ελληνικά σύνορα
100 Αποφάσεις Ασφαλιστικών Μέτρων έχει χορηγήσει το ΕΔΔΑ, από τον Μάρτιο του 2022 μέχρι και τον Φεβρουάριο του 2025, σε υποθέσεις προσφύγων σε κίνδυνο επαναπροώθησης στα ελληνικά σύνορα. Οι αποφάσεις αυτές αντιστοιχούν σε περισσότερα από 1.140 άτομα, που επιθυμούσαν να καταθέσουν αίτημα ασύλου στην Ελλάδα σε κίνδυνο επαναπροώθησης στην περιοχή του Έβρου. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, σε όλες τις περιπτώσεις, υπέδειξε στην Ελληνική Κυβέρνηση να μην απομακρύνει τους προσφεύγοντες από το ελληνικό έδαφος και κατά περίπτωση να τους παρέχει πρόσβαση σε φαγητό, νερό και ιατρική βοήθεια. Επίσης με τις αποφάσεις του το ΕΔΔΑ ζητάει από την Ελληνική Κυβέρνηση ενημέρωση για το εάν οι προσφεύγοντες κατέθεσαν αίτηση ασύλου στην Ελλάδα ή είχαν πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου και σε νομική συνδρομή. Στις 58 από τις 100 υποθέσεις, οι προσφεύγοντες κατήγγειλαν ότι παρά τη χορήγηση των ασφαλιστικών μέτρων επαναπροωθήθηκαν από το ελληνικό έδαφος στην Τουρκία, ενώ σε 33 από τις 100 υποθέσεις οι προσφεύγοντες αγνοούνται μετά την απόφαση του Δικαστηρίου και το ΕΣΠ δεν γνωρίζει που βρίσκονται. Επιπλέον, εκκρεμούν προς εξέταση, ενώπιον του ΕΔΔΑ, περισσότερες από 20 πλήρεις προσφυγές για παραβιάσεις της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) λόγω των καταγγελόμενων επαναπροωθήσεων, τις οποίες υποστηρίζει το ΕΣΠ ενώπιον του ΕΔΔΑ.
Υπενθυμίζεται ότι μόλις τον Ιανουάριο του 2025, στην εμβληματική Απόφαση A.R.E. κατά Ελλάδας, την οποία επίσης υποστήριξε το ΕΣΠ, το ΕΔΔΑ για πρώτη φορά διαπίστωσε ότι οι ελληνικές αρχές πράγματι επαναπροώθησαν την προσφεύγουσα από την περιοχή του Έβρου και ότι οι επαναπροωθήσεις (pushbacks) αποτελούν «συστηματική πρακτική» των ελληνικών Αρχών.
- Ενημερωτικό Σημείωμα του ΕΣΠ σχετικά με παρεμβάσεις και αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων, ενώπιον του ΕΔΔΑ, σε υποθέσεις επαναπροώθησης, (επικαιροποίηση 18 Φεβρουαρίου 2025).
Μηδενική ανοχή στις επαναπροωθήσεις ζητά ο Επίτροπος για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου του Συμβουλίου της Ευρώπης – Επίσκεψη στην Ελλάδα
Ο Επίτροπος για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου του Συμβουλίου της Ευρώπης, κάλεσε τις ελληνικές Αρχές να υιοθετήσουν μια προσέγγιση μηδενικής ανοχής σε ό,τι αφορά τις επαναπροωθήσεις και να διασφαλίσουν τη λογοδοσία των υπευθύνων, με δήλωση του στο τέλος της επίσκεψης του στην Ελλάδα στις αρχές Φεβρουαρίου. Επιπλέον και σημειώνοντας το πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη σχετικά με τις πράξεις και παραλείψεις του Λιμενικού, κατά τη διαχείριση του περιστατικού της 13 -14 Ιουνίου 2023, που οδήγησε στο πολύνεκρο ναυάγιο της Πύλου, κάλεσε τις ελληνικές αρχές να αναλάβουν αποφασιστική δράση για να διασφαλίσουν την κατάλληλη ποινική και πειθαρχική έρευνα και λογοδοσία.
Κατά την επίσκεψη του στην Ελλάδα, ο Επίτροπος μεταξύ άλλων επισκέφθηκε τα κεντρικά γραφεία του ΕΣΠ στην Αθήνα, όπου και συναντήθηκε με εκπροσώπους του ΕΣΠ και άλλων οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και είχε επίσης την ευκαιρία να συνομιλήσει με επιζώντες του ναυαγίου της Πύλου και πρόσφυγες θύματα επαναπροωθήσεων.
- Greece: the Commissioner calls for accountability for human rights violations committed at the borders and intensified efforts to honour the human rights of Roma, 11 Φεβρουαρίου 2025
Άμεση ανάγκη προστασίας των ασυνόδευτων παιδιών στις Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές (ΚΕΔ) και τα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ)
Ασφαλιστικά μέτρα χορήγησε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για 4 ασυνόδευτα παιδιά, που παρέμεναν για παρατεταμένο χρονικό διάστημα στη λεγόμενη ασφαλή ζώνη της Κλειστής Ελεγχόμενης Δομής στη Σάμου, σε απολύτως ακατάλληλες συνθήκες. «Όλον αυτόν τον καιρό δεν έχουν βγει, δεν έχουν πάει σχολείο, δεν έχουν ρούχα και παπούτσια, κοιμούνται στο πάτωμα, δεν έχουν πρόσβαση σε νερό, τουαλέτες κ.λπ.» υπογραμμίζει μεταξύ άλλων η ΗRLP που υποστήριξε την αίτηση. Επιπλέον, κοινή επιστολή που εστάλη στον Επίτροπο της ΕΕ Εσωτερικών και υποθέσεων, αναφέρεται στις σοβαρές παραβιάσεις και τι συνθήκες που επικρατούν στην ΚΕΔ της Σάμου.
Η Κλειστή Ελεγχόμενη Δομή της Σάμου κατασκευάστηκε με 100% ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ύψους 38 εκατομμυρίων ευρώ και λειτούργησε για πρώτη φορά το 2021, οπότε και παρουσιάστηκε ως πρότυπο για τη διαχείριση των νέων αφίξεων. Ωστόσο, μεταξύ άλλων η Ευρωπαία Συνήγορος και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων (CPT) του Συμβουλίου της Ευρώπης, έχουν πολλαπλώς τεκμηριώσει την ακαταλληλότητα του κέντρου αυτού, όπως και εν γένει των νέων εγκαταστάσεων στα ελληνικά νησιά – εγκαταστάσεις που παραπέμπουν σε κέντρα κράτησης.
Υπενθυμίζεται ότι ήδη από τον Δεκέμβριο του 2024, ο Συνήγορος του Παιδιού, μετά από αναφορά του ΕΣΠ, επίσης υπογράμμισε τα κενά προστασίας των ασυνόδευτων παιδιών στις ΚΕΔ και ΚΥΤ, σημειώνοντας τον «έντονο προβληματισμό σχετικά με το κατά πόσο οι συνθήκες στέγασής τους πληρούν την απαιτούμενη ασφάλεια και προστασία τους» και το γεγονός ότι «η εικόνα των ΚΥΤ και ΚΕΔ, με βάση τα διαπιστούμενα χαρακτηριστικά ασφαλείας (διπλή περίφραξη από αγκαθωτό σύρμα τύπου NATO, τουρνικέ, συστήματα παρακολούθησης κλπ.) προσιδιάζει περισσότερο σε κέντρο/κατάστημα κράτησης παρά σε χώρο υποδοχής και φιλοξενίας νεοεισερχόμενων αλλοδαπών και μπορεί να επιφέρει αρνητικές συνέπειες στην ψυχική υγεία των διαμενόντων και δη των ευάλωτων προσώπων» – H παρέμβαση του Συνηγόρου του Παιδιού.
Επιπλέον, την ίδια περίοδο μέλη του Δικτύου Συνηγορίας για τα Δικαιώματα του Παιδιού (Child RightsAdvocacy Network – CRAN) που συντονίζει το ΕΣΠ, είχαν με Κοινό Δελτίο Τύπου τονίσει ότι εκατοντάδες ασυνόδευτα παιδιά βρίσκονται σε Μη Ασφαλείς Ζώνες στις ΚΕΔ στα νησιά και σε ΚΥΤ στην Ενδοχώρα υπό απαράδεκτες συνθήκες. Αντίστοιχα δε είναι και τα ευρήματα της πρόσφατης έκθεσης του ΕΣΠ σε συνεργασία με την Save the Children με τίτλο «Δε μοιάζει με αληθινή ζωή», η οποία επικεντρώνεται στις ειδικές ανάγκες υποδοχής των συνοδευόμενων παιδιών που διαβιούν σε κέντρα φιλοξενίας στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Γενική Εισαγγελέας Δικαστηρίου της ΕΕ: Οι κανόνες που προβλέπει η ελληνική νομοθεσία σε ό,τι αφορά την εξέταση προσφυγής κατά απορριπτικής απόφασης α’ βαθμού, από τις Επιτροπές Προσφυγών, καθιστούν υπερβολικά δυσχερή την άσκηση του δικαιώματος προσφυγής και παρεμποδίζουν δυσανάλογα το δικαίωμα προσφυγής και δικαστικής προστασίας
Αντίθετη με το δίκαιο της Ένωσης σύμφωνα με τις Προτάσεις της Γενικής Εισαγγελέα του Δικαστηρίου της ΕΕ (ΔΕΕ) στην υπόθεση C‑610/23, η σχετική διάταξη της ελληνικής νομοθεσίας σύμφωνα με την οποία οι αιτούντες άσυλο, που έχουν ασκήσει προσφυγή σε β’ βαθμό, υποχρεούνται να εμφανιστούν αυτοπροσώπως ενώπιον της Αρχής Προσφυγών στην Αθήνα επί ποινή απόρριψης της προσφυγής τους ως προδήλως αβάσιμη χωρίς περαιτέρω εξέταση.
Ιδίως και μεταξύ άλλων, η Γενική Εισαγγελέας σημειώνει ότι «οι Ανεξάρτητες Επιτροπές Προσφυγών βρίσκονται στην πρωτεύουσα της χώρας, την Αθήνα. Αιτών ο οποίος δεν διαμένει στην Αθήνα […] πρέπει να μεταβεί στην έδρα των εν λόγω επιτροπών με δικά του οικονομικά μέσα, απλώς και μόνον για να παραστεί αυτοπροσώπως και όχι για να τύχει ακροάσεως. Από κανένα στοιχείο της δικογραφίας ενώπιον του Δικαστηρίου δεν προκύπτει ότι παρέχονται στους αιτούντες τα υλικά μέσα για τη μετακίνηση ή ότι καλύπτονται τα σχετικά έξοδα μετακίνησης. Ωστόσο, για έναν αιτούντα διεθνή προστασία, τα έξοδα για τη μετακίνηση από τον τόπο διαμονής του προς την πρωτεύουσα και τα έξοδα παραμονής στην Αθήνα μπορεί να είναι σημαντικά. Επιπλέον, […] η εθνική νομοθεσία δεν προβλέπει εναλλακτικές μεθόδους που να παρέχουν στους αιτούντες τη δυνατότητα να αποδεικνύουν ότι βρίσκονται στην ελληνική επικράτεια και ότι διατηρούν το ενδιαφέρον τους για την έκβαση της προσφυγής τους» και υπογραμμίζει ότι υπό αυτές τι συνθήκες η σχετική υποχρέωση καθιστά υπερβολικά δυσχερή την άσκηση της προσφυγής και παρεμποδίζει δυσανάλογα το δικαίωμα πρόσβασης σε δικαστήριο και το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής των αιτούντων διεθνή προστασία.
Η υπόθεση εξετάζεται από το Δικαστήριο της ΕΕ μετά από προδικαστικό ερώτημα που απέστειλε το Διοικητικό Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο της εξέτασης Αίτησης Ακύρωσης πολίτη Αφγανιστάν, του οποίου το αίτημα διεθνούς προστασίας είχε απορριφθεί σε αυτήν τη βάση. Η σχετική υποχρέωση αυτοπρόσωπης εμφάνισης εισήχθη για πρώτη φορά στο ελληνικό δίκαιο με τον ν. 4636/2019, νομοθεσία που είχε ευρέως επικριθεί εξαιτίας της εισαγωγής σοβαρών περιορισμών στη δίκαιη και αποτελεσματική εξέταση των αιτημάτων ασύλου και επαναλήφθηκε με τις διατάξεις του ν. 4939/2022.
Τη μη συμβατότητα των σχετικών διατάξεων με την υποχρέωση δίκαιης και αποτελεσματικής διαδικασίας ασύλου και τον δυσανάλογο περιορισμό του δικαιώματος προσφυγής είχε επισημάνει το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, ήδη, από το στάδιο της διαβούλευσης των προτεινόμενων ρυθμίσεων, όσο και με Αίτηση Ακύρωσης ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, επί της οποίας εκκρεμεί η έκδοση απόφασης.
- Προτάσεις της Γενικής Εισαγγελέα της 6ης Φεβρουαρίου 2025 – υπόθεση C‑610/23 [Al Nasiria], FO κατά Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, αίτηση του Διοικητικού Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης (Ελλάδα) για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως.
Κοινή συμβολή οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στην Έκθεση της ΕΕ για το Κράτος Δικαίου
Με κοινή έκθεση την οποία υπέβαλλαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οκτώ ανεξάρτητες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένου του ΕΣΠ, καταγράφουν συστημικά προβλήματα των ελληνικών θεσμών, που πλήττουν το Κράτος Δικαίου και εντοπίζουν μία σειρά από οριζόντια ζητήματα με αντίκτυπο στις διαφορετικές πτυχές του Κράτους Δικαίου στη χώρα, με έμφαση σε ζητήματα Δικαιοσύνης, απουσία λογοδοσίας και απόδοσης ευθυνών σε κρατικά όργανα, «κακής» νομοθέτησης, ελευθερίας του τύπου, προστασίας προσωπικών δεδομένων και διαφθοράς. Όπως τονίστηκε στη συνέντευξη τύπου για την παρουσίαση της Έκθεσης, «υπάρχει ένα στοιχείο που συνδέει τα Τέμπη με το ναυάγιο της Πύλου, τις υποκλοπές σε βάρος πολιτικών και δημοσιογράφων, τη βίαιη εξαφάνιση προσφύγων από τον Έβρο και το Αιγαίο, την αστυνομική βία: Η αδυναμία της Ελληνικής Δικαιοσύνης να εκπληρώσει το καθήκον της και να αποδώσει ευθύνες για αυθαιρεσίες και ποινικά αδικήματα που διαπράττει το κράτος».
- Ολόκληρη η Έκθεση (Αγγλικά)
- Εκτενή Περίληψη (Ελληνικά)
- Συνέντευξη τύπου για την παρουσίαση της Έκθεσης
