Η φετινή 20η Ιουνίου, Παγκόσμια Ημέρα του Πρόσφυγα, σε μια χρονιά όπου ο αριθμός των εκτοπισμένων συνανθρώπων μας παγκοσμίως ξεπερνά τα 60 εκατομμύρια, συμπίπτει και με την εξέλιξη πολλών τραγικών ιστοριών στα σύνορα της Ελλάδας.
Πραγματικές ιστορίες που κατέγραψαν ομάδες του ΕΣΠ σε αποστολή, έτος 2015:
Σύνορα Ελλάδας – ΠΓΔΜ:
“Ο Μ.Τ. 15 ετών από τη Συρία, βρίσκεται στην Ελλάδα 8 μήνες. Πέρασε από κάποιο νησί του Αιγαίου συνοδευόμενος από τον θείο του και προσπαθεί να φτάσει στην Ολλανδία να συναντήσει τον αιτούντα άσυλο πατέρα του. Προσπάθησαν να διασχίσουν τα σύνορα προς την ΠΓΔΜ πολλές φορές αλλά χωρίστηκαν. Την τελευταία φορά επέστρεψε στην Ελλάδα μόνος του αφού οι αρχές της ΠΓΔΜ του έσκισαν τα έγγραφα. Παρέμενε στο ύπαιθρο μαζί με άλλο συγγενικό πρόσωπο μέχρι τη στιγμή που πάλι θα προσπαθούσαν να περάσουν.”
Νησί του Βορειοανατολικού Αιγαίου:
“Υπερήλικας άνδρας από το Αφγανιστάν με προβλήματα όρασης και νεφροπάθεια, καθώς και οικογένεια Αφγανών με τρία ανήλικα παιδιά, τα μικρότερα περίπου 2 και 4 ετών με παράλυση των κάτω άκρων, διαμένουν σε ξενοδοχείο, χρόνια εγκαταλελειμμένο, χωρίς ηλεκτρικό. Τη σίτιση και τη στοιχειώδη καθαριότητα και φροντίδα τους έχουν αναλάβει Μ.Κ.Ο και τοπικές οργανώσεις ή φορείς πολιτών. Περιμένουν για ημέρες τη καταγραφή τους από τις υποστελεχωμένες –σε σχέση μάλιστα με τον αριθμό των αφίξεων- τοπικές Αρχές. Όταν αφεθούν ελεύθεροι, θα προσπαθήσουν να φτάσουν στην Αθήνα, αν έχουν να πληρώσουν τα έξοδα της ακτοπλοϊκής μετάβασης.”
Σε άλλο Νησί του Βορείου Αιγαίου:
“Το σύνολο των αφίξεων του 2014 έχει πραγματοποιηθεί ήδη μέσα στους πρώτους μήνες του 2015. Σύμφωνα με στοιχεία των τοπικών Αρχών, οι λιμενικές Αρχές δεν διαθέτουν χώρο παραμονής για τους ανθρώπους που περιμένουν τη καταγραφή τους και συγκεντρώνουν τις νέες αφίξεις στον περίφρακτο λιμένα – μη στεγαζόμενο χώρο της αρμοδιότητας του Λιμενικού στην αποβάθρα- μέχρι να είναι δυνατή η μεταφορά τους σε Προαναχωρησιακό Κέντρο. Άλλη δυνατότητα στέγασής τους, ένα εγκαταλελειμμένο κτήριο της Δημοτικής Αρχής, χωρίς ετοιμότητα να στεγάσει κόσμο. Το Ιούνιο πλέον φτάνουν χιλιάδες. Πρόχειρα καταλύματα – σκηνές έχουν τοποθετηθεί γύρω από το Κέντρο και σε άλλο σημείο του νησιού, σε ανοικτή έκταση με ελάχιστες χημικές τουαλέτες ως μόνη υποδομή του χώρου. Ορισμένοι από τους πρόσφυγες μένουν στην ύπαιθρο, χωρίς καν σκηνές. Όταν αδειάζουν θέσεις, από την απελευθέρωση των προηγούμενων μετά τη καταγραφή τους, το Κέντρο γεμίζει από τους εκατοντάδες ή και χιλιάδες νεοεισερχόμενους, που παραδίδονται από το Λιμενικό. Ο κόσμος αυξάνει καθημερινά, οι τοπικές Αρχές φτάνουν στα όρια των αντοχών τους. Δεν υπάρχουν κρατικά οχήματα για τη μεταφορά των προσφύγων, που φτάνουν στα λιμάνια του νησιού καθημερινά. Αφγανοί και Σύροι δεν καταγράφονται με την ίδια ταχύτητα, η διαφορετική μεταχείριση κορυφώνει την ένταση.”
Αυτή είναι η πραγματικότητα: οι περισσότεροι πρόσφυγες που φτάνουν στην Ελλάδα, ιδίως οι Σύροι που έχουν εκποιήσει όλα τα περιουσιακά τους στοιχεία προκειμένου να φτάσουν στην Ευρώπη, δεν βλέπουν καμία προοπτική να επιβιώσουν και προσπαθούν να φύγουν με κάθε τρόπο. Οι περισσότεροι είναι διατεθειμένοι να προσπαθήσουν, όσες φορές χρειασθεί, πρώτα να διασχίσουν τα θαλάσσια ή χερσαία σύνορα με τη Τουρκία για να φτάσουν σε ευρωπαϊκό έδαφος και μετά, διατρέχοντας τους ίδιους ή και μεγαλύτερους κινδύνους, να συνεχίσουν το ταξίδι τους. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, περίπου 2 εκατομμύρια πρόσφυγες από τη Συρία έχουν συγκεντρωθεί μόνο στη Τουρκία, ενώ τις τελευταίες ημέρες, νέο κύμα χιλιάδων προσφύγων εισέρχεται στην όμορη χώρα, για να ξεφύγει από τις ένοπλες συγκρούσεις που μαίνονται στις περιοχές τους, στην άλλη μεριά των συνόρων.
Δεν θα πρέπει ωστόσο να ξεχνάμε ότι χιλιάδες ακόμα πρόσφυγες από χώρες όπως το Αφγανιστάν ή το Ιράκ δικαιούνται τον ίδιο σεβασμό των δικαιωμάτων τους στο πλαίσιο υλοποίησης των διεθνών, ευρωπαϊκών και εσωτερικών υποχρεώσεων προστασίας τους. Η κατάσταση στη χώρα τους, τους εξαναγκάζει σε φυγή, σε αναζήτηση σωτηρίας και ανθρώπινης διαβίωσης και οποιαδήποτε δυσκολία ή κίνδυνος, που γνωρίζουν ότι θα διατρέξουν μέχρι να βρουν ασφαλές καταφύγιο, δεν είναι ικανός αποτρεπτικός παράγοντας.
Τα ερωτήματα προκύπτουν αβίαστα:
-έχουν οι πρόσφυγες πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου στην Ελλάδα;
-εντοπίζονται άμεσα και αποτελεσματικά οι πλέον ευάλωτες περιπτώσεις;
-ποια μέτρα λαμβάνονται για την υποστήριξή τους;
-πόσο αποτελεσματική είναι η διαδικασία επανένωσης οικογενειών μέσα από τη διαδικασία του Δουβλίνου;
-πώς και ποιά εργασία θα μπορέσουν να εξασφαλίσουν;
-ποιές συνθήκες διαβίωσης θα μπορούν να εξασφαλίσουν στην Ελλάδα για τους ίδιους και τις οικογένειές τους, δεδομένης της απουσίας οργανωμένου πλαισίου υποδοχής, τόσο για τους αιτούντες όσο και για τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες;
Οι έκτακτες συνθήκες που όλοι διαπιστώνουμε σήμερα πλέον απαιτούν τη λήψη άμεσων μέτρων για ένα ολοκληρωμένο σύστημα αντίδρασης της πολιτείας στις συνθήκες αυτές, ένα πλαίσιο στήριξης το οποίο θα εξασφαλίσει στους πρόσφυγες κατάλληλες συνθήκες υποδοχής και προστασίας, μέσα από την οργανωμένη αξιοποίηση κάθε διαθέσιμου πόρου.
Το ΕΣΠ στηρίζει τις ομάδες πολιτών, τις οργανώσεις της ΚτΠ, φορείς των τοπικών κοινωνιών, αλλά και τους μεμονωμένους πολίτες που προσπαθούν με κάθε τρόπο να βοηθήσουν σε κάθε σημείο εισόδου και εξόδου από την Ελλάδα. Τελειώνουμε με τα λόγια τους:
Β.Τ.: «1 Απριλίου πήγα να μοιράσω ανθρωπιστική βοήθεια, τρία αδέλφια, οι δυο δίδυμοι μπροστά μου, πρόσφυγες 20 και 22 ετών, άπλωσαν τα χέρια τους, άπλωσα και εγώ… Τα χέρια μας δεν συναντήθηκαν… Ρήμαξε η ψυχή μου σαν κατάλαβα πως τα παιδιά αυτά είναι τυφλά και θα περπατήσουν 1.700 χλμ προς την Ευρώπη. Αλήθεια η ανθρωπιά που τελειώνει;»