του Λευτέρη Παπαγιαννάκη

79 νεκροί και εκατοντάδες αγνοούμενοι είναι ο τελευταίος απολογισμός (τη στιγμή που γράφεται το κείμενο) του ναυαγίου στα ανοιχτά της Πύλου το οποίο ήρθε σαν τραγική υπενθύμιση της πραγματικότητας της μετανάστευσης, μετά την διθυραμβική υποδοχή του Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο από τα Κράτη Μέλη της ΕΕ.

Γιατί η μετανάστευση πέρα και πάνω από πολιτικό και διαχειριστικό ζήτημα είναι βαθιά ουσιαστικά ανθρώπινο ζήτημα, συνδεδεμένο άρρηκτα με την ιστορία.

Το ναυάγιο ήταν αναπόφευκτο γιατί η ΕΕ συνεχίζει εμμονικά να διαχειρίζεται την ανθρώπινη κινητικότητα ως πρόβλημα που έχει λύση, αφού στοχεύει αποκλειστικά στη μείωση των αφίξεων και την επιτάχυνση των επιστροφών σε χώρες οι οποίες σε πάρα πολλές περιπτώσεις δεν προσφέρουν ούτε τα βασικά καθώς και στην εξάρθρωση των δικτύων διακίνησης.

Αυτή είναι η μονόπλευρη και «εύκολη» προσέγγιση ενός τόσο περίπλοκου ζητήματος όσο η μετανάστευση που αγνοεί την πραγματικότητα και οδηγεί στην επόμενη καταστροφή. Θα έπρεπε να κάνουμε συζήτηση για νόμιμες και ασφαλείς οδούς για την μετανάστευση, όχι κατ’ εξαίρεση αλλά ως μέρος μια συνολικής προσέγγισης βασισμένης στο διεθνές δίκαιο. Μοιάζει πολύ λίγο μπροστά στο μέγεθος της τραγωδίας και ίσως να είναι. Αλλά υπάρχει η ανάγκη μιας σταθερής βάσης για την διαμόρφωση μια μακροπρόθεσμης πολιτικής για το ζήτημα. Καλό είναι να μην ξεχνάμε ότι και άλλες φορές η πολιτική άλλαξε μπροστά στην ανθρώπινη τραγωδία, αλλά πάντα πρόσκαιρα με χαρακτηριστικό παράδειγμα το θάνατο του Αϊλάν Κούρντι. Η αλλαγή και η συγκίνηση κράτησαν κάποιους μήνες και ακολούθησε η Κοινή Δήλωση ΕΕ Τουρκίας που οδήγησε, μεταξύ άλλων, στη Μόρια και άλλες τραγωδίες.

Αυτοί οι αέναοι επαναλαμβανόμενοι κύκλοι δεν προσφέρουν τίποτα. Διαιωνίζουν τα ζητήματα και οδηγούν σε πολιτικά αδιέξοδα από τα οποία πάντα κερδίζει ο φόβος.

Το ναυάγιο ήταν αναπόφευκτο γιατί η πολιτική της αποτροπής είναι αναποτελεσματική. Το να δημιουργείς δύσκολες συνθήκες υποδοχής ώστε να αποτρέψεις τους ανθρώπους να έρθουν δεν έχει νόημα όταν φεύγουν από τον πόλεμο και την φτώχεια. Είναι σχεδόν σίγουρο ότι έχουν βιώσει χειρότερα.

Το ναυάγιο ήταν αναπόφευκτο γιατί το να επικεντρώνεται η πολιτική συζήτηση στους φράχτες και τα τείχη είναι λάθος αφού αγνοείς το ευρύτερο ζήτημα. Δηλαδή όταν αναγνωριστεί ο όρος κλιματικός πρόσφυγας πιστεύει κάποιος ρεαλιστικά ότι θα είναι αρκετός ο «φράχτης»;

Η Ελλάδα έχει την υποχρέωση να αναλάβει πρωτοβουλίες για το μεταναστευτικό και να μην κρύβεται πίσω από την Τουρκία, την ΕΕ και την «άδικη πραγματικότητα». Δεν συμμετείχε στη συζήτηση της «κρίσης» του 2015, δεν συμμετείχε ούτε στις συζητήσεις για το Σύμφωνο με πρωτοβουλίες. Δεν είναι πρωτοβουλία η επιλογή να είσαι και με τις χώρες υποδοχής και με το Βίζεγκραντ. Πολιτικό παιχνίδι ναι, πρωτοβουλία όχι.

Η Ελλάδα είναι πλέον χώρα υποδοχής και πρέπει να προσαρμοστεί σε αυτή την πραγματικότητα. Όσο εμμένει στην αποτροπή και στα pushbacks τα ναυάγια είναι αναπόφευκτα. Μάλλον προδιαγεγραμμένα.

*Ο Λευτέρης Παπαγιαννάκης είναι διευθυντής του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες

Πηγή: https://www.tanea.gr/print/2023/06/15/opinions/itan-anapofeykto/