Τον Μάρτιο του 2022 συμπληρώνονται έξι χρόνια από την εφαρμογή της Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, η οποία όριζε ότι τα άτομα που διέρχονται παράτυπα στα ελληνικά νησιά από την Τουρκία θα επιστρέφονταν εκεί. Η Δήλωση έχει γίνει σήμα κατατεθέν της αποφυγής της ευθύνης της ΕΕ για την προστασία των προσφύγων και συνεχίζει να προκαλεί σημαντική βλάβη σε άτομα που αναζητούν προστασία στην Ελλάδα.
Ο αντίκτυπος της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας μεγάλωσε τον Ιούνιο του 2021 έπειτα από την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να χαρακτηρίσει την Τουρκία ως «ασφαλή τρίτη χώρα» για τους ανθρώπους από το Αφγανιστάν, το Μπαγκλαντές, το Πακιστάν, τη Σομαλία και τη Συρία – δηλαδή τις πέντε εθνικότητες που αντιπροσώπευσαν την πλειοψηφία των αιτήσεων ασύλου στην Ελλάδα πέρυσι.
Σε νέα ενημέρωσή τους, οκτώ οργανώσεις καλούν την Ελλάδα και την ΕΕ να ανακαλέσουν τη Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας και να εγκαταλείψουν την έννοια της «ασφαλούς τρίτης χώρας».
Καθώς η Τουρκία δεν έχει δεχτεί καμία επιστροφή από το 2020, χιλιάδες αιτούντες άσυλο που έχουν απορριφθεί βρίσκονται πλέον εγκλωβισμένοι σε ένα νομικό κενό στην Ελλάδα, όπου δεν έχουν δικαίωμα σε στέγαση, χρηματικό βοήθημα ή εργασία.
“Η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας και ο μετέπειτα χαρακτηρισμός της Τουρκίας ως «ασφαλούς τρίτης χώρας» είναι δύο προσπάθειες περιορισμού της πρόσβασης σε μια δίκαιη και αποτελεσματική διαδικασία ασύλου. H IRC πιστεύει ότι όλες οι αιτήσεις ασύλου θα πρέπει να εξετάζονται επί της ουσίας, ανεξάρτητα από την προέλευση των αιτούντων”, δήλωσε η Δήμητρα Καλογεροπούλου, Διευθύντρια της International Rescue Committee στην Ελλάδα.
«Η κατάσταση στην Ουκρανία έχει δείξει ότι όπου υπάρχει θέληση, υπάρχει τρόπος να διασφαλιστεί η προστασία των δικαιωμάτων ακόμη και μεγάλου αριθμού προσφύγων στην Ευρώπη. Με τη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, η ΕΕ ανέθεσε τις ευθύνες της σε εξωτερικούς συνεργάτες και έδωσε προτεραιότητα στην αποτροπή αφίξεων. Είναι καιρός να εγκαταλείψουμε επιτέλους αυτήν την εχθρική και απάνθρωπη προσέγγιση», δήλωσε η Anita Bay, Διευθύντρια της Save the Children στην Ευρώπη.
“H απόφαση της Ελλάδας να μην εξετάζει επί της ουσίας τους τα αιτήματα ασύλου χιλιάδων προσφύγων από τη Συρία, το Αφγανιστάν, τη Σομαλία και άλλες δύο χώρες, έχει πλήξει και ανθρώπους ευάλωτους, όπως παιδιά, εγκύους, χρόνιους ασθενείς και ηλικιωμένους” επισημαίνει η επικεφαλής της οργάνωσης Γη των ανθρώπων (Terre des hommes), Λήδα Αυγουστή, προσθέτοντας: “Είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ότι πέρα από το σοβαρό αντίκτυπο που η αβεβαιότητα για το αύριο επιφέρει στην ψυχική κατάσταση αυτών των ανθρώπων, έχει συνέπειες και στην πρόσβαση των οικογενειών στη σίτιση και των παιδιών στην εκπαίδευση”.
«Είναι σαφές πως η πολιτική της εξωτερικοποίησης, μέσω της Κοινής Δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας και προσφάτως της Κοινής Υπουργικής Απόφασης που επεκτείνει την εφαρμογή της στην Ελλάδα, έχει αποτύχει. Έχει αποτύχει να διαφυλάξει τις κοινές αξίες μας, το νομικό μας πλαίσιο και ιδίως τα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια των προσφύγων και τη ζωή των τοπικών κοινωνιών στα σύνορα της ΕΕ. Η πολιτική της ΕΕ στο θέμα του ασύλου και της μετανάστευσης θα πρέπει να επανεξετασθεί, με γνώμονα την προστασία της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την αρχή του διαμοιρασμού των ευθυνών μεταξύ κρατών μελών της ΕΕ». Λευτέρης Παπαγιαννάκης, Διευθυντής Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες
«Με τη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας, τον ακόλουθο χαρακτηρισμό της Τουρκίας ως «ασφαλούς τρίτης χώρας», και έπειτα τον χαρακτηρισμό της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας ως ασφαλείς τρίτες χώρες, διαφαίνεται μια παγίωση της εξωτερικοποίησης της ευθύνης της Ελλάδας αλλά και της ΕΕ προς τους αιτούντες άσυλο. Οι μέχρι τώρα συνέπειες για όσους ζητούν διεθνή προστασία είναι ολέθριες καθώς εγκλωβίζονται σε μια μετέωρη κατάσταση όπου η αστεγία και η ανέχεια είναι μονόδρομος. Το καθήκον της Ελλάδας για το σεβασμό ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας επιβάλλει την αλλαγή κατεύθυνσης και την εξέταση όλων των αιτημάτων ασύλου στην ουσία τους.» τονίζει ο Επαμεινώνδας Φαρμάκης, Διευθυντής της HumanRights360.
«Σε ολόκληρη την Ευρώπη, το δικαίωμα των ανθρώπων στο άσυλο και την πρόσβαση σε δίκαιες διαδικασίες προσκρούει τακτικά σε άρνηση. Η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας και άλλες μονομερείς διακηρύξεις αφήνουν ολοένα και περισσότερο τους ανθρώπους σε νομικό κενό λόγω μιας αβάσιμης απόφασης, βάσει της οποίας κρίνονται απαράδεκτοι οι ισχυρισμών των ανθρώπων, χωρίς ανάλυση για την αξία τους. Αυτή είναι μια πολιτική επιλογή και όχι μια προσέγγιση πολιτικής που βασίζεται στα ανθρώπινα δικαιώματα. Η ΕΕ θα πρέπει να λογοδοτήσει για τα νομικά πλαίσια στα οποία είναι θεματοφύλακας και να αναγνωρίσει αυτές τις αποτυχίες ενεργώντας άμεσα για να τις αντιμετωπίσει και να διασφαλίσει ότι δεν θα επαναληφθούν» δήλωσε η Alba Cauchi, Διευθύντρια του Δανικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα (DRC Greece).
Διαβάστε την ενημέρωση που δημοσίευσαν η International Rescue Committee (IRC), το Δανικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, το Ελληνικό Φόρουμ Προσφύγων, η HumanRights360, η Refugees International, η Save the Children και η Terre des hommes.
Χρήσιμες πληροφορίες
- Μεταξύ Μαρτίου 2016 και Μαρτίου 2020, 2.100 πρόσφυγες που έκαναν το δύσκολο και συχνά πολύ επικίνδυνο ταξίδι για να φτάσουν στα νησιά της Ελλάδας επέστρεψαν στην Τουρκία.
- Οι πέντε εθνικότητες στην Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) του Ιουνίου 2021 αντιπροσώπευαν το 60 τοις εκατό όλων των αιτήσεων ασύλου στη χώρα πέρυσι, οι περισσότερες από τις οποίες ήταν επιτυχείς.
- To 2021 υπήρξαν 5.907 απορρίψεις αιτήσεων ως «απαράδεκτες», με βάση την ΚΥΑ.
- Πρόσφατα εισήχθη παράβολο 100 ευρώ ανά άτομο για όσους επιθυμούν να υποβάλουν εκ νέου αίτηση για άσυλο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που κρίνονται «απαράδεκτοι». Αυτό δημιουργεί ένα ακόμη –ανυπέρβλητο– εμπόδιο στο δικαίωμα των ανθρώπων να ζητήσουν άσυλο.
Οδηγίες προς συντάκτες:
- Για λεπτομέρειες σχετικά με τον αντίκτυπο της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας και τις επακόλουθες πολιτικές που υιοθέτησε η ελληνική κυβέρνηση, δείτε αυτήν τη νέα δισέλιδη ενημέρωση https://gcr.gr/el/news/item/1925-eu-turkey-statement-six-years-of-undermining-refugee-protection/
- Για συνεντεύξεις, επικοινωνήστε με media@gcr.gr