The Greek Council for Refugees σας παρουσιάζει τεκμηριωμένα και αξιόπιστα δεδομένα για όσα συζητούνται αυτή τη στιγμή γύρω από το προσφυγικό. Απέναντι στην παραπληροφόρηση, απαντάμε με γεγονότα.

Τελικά πόσοι πρόσφυγες φτάνουν στην Ευρώπη;

Σύμφωνα με την έκθεση Global Trends της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, ο αριθμός των αναγκαστικά εκτοπισμένων ανθρώπων παγκοσμίως έφτασε το 2024 τους 123,2 εκατομμύρια.

Η συντριπτική πλειοψηφία (73,5 εκατομμύρια) αφορά εσωτερικά εκτοπισμένα άτομα – δηλαδή ανθρώπους που έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, αλλά παραμένουν εντός της χώρας καταγωγής τους.

Η πλειονότητα των αναγκαστικά εκτοπισμένων (67%) καταφεύγει σε χώρες που συνορεύουν με τις πατρίδες τους και δεν φτάνει ποτέ στην Ευρώπη.

Παράλληλα, το 73% φιλοξενείται σε χώρες χαμηλού ή μεσαίου εισοδήματος.

Αναλογικά με τον πληθυσμό τους, τις μεγαλύτερες επιβαρύνσεις στον κόσμο υφίστανται χώρες όπως ο Λίβανος, η Αρούμπα, το Τσαντ, το Κουρασάο και η Ιορδανία.

Μέχρι το τέλος του 2024, τα κράτη μέλη της ΕΕ φιλοξενούσαν 8.935.274 αναγκαστικά εκτοπισμένα άτομα, δηλαδή περίπου το 7,25% του παγκόσμιου συνόλου, ποσοστό που αντιστοιχεί μόλις στο 1,93% του συνολικού πληθυσμού της ΕΕ.

Την ίδια ώρα, η ΕΕ αποτελεί την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο, καλύπτοντας το 14,7% του παγκόσμιου ΑΕΠ (μετά την Κίνα – 18,8% και τις ΗΠΑ – 14,8%).

Η Ελλάδα κατατάσσεται στη 12η θέση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών που φιλοξενούν τους περισσότερους πρόσφυγες, σύμφωνα με στοιχεία του 2024.

Στη χώρα διαμένουν 116.450 αναγνωρισμένοι πρόσφυγες, ενώ ο αριθμός των αιτούντων άσυλο ανέρχεται σε 28.244.

Τι συμβαίνει στη Λιβύη;

Τον Ιούλιο του 2023 ο ΟΗΕ εξέφρασε σοβαρή ανησυχία για την κατάσταση των μεταναστών και των προσφύγων στη Λιβύη, οι οποίοι φέρονται να κρατούνται αιχμάλωτοι και να βασανίζονται, στη συνέχεια να απελευθερώνονται από τις λιβυκές αρχές και να μεταφέρονται σε άγνωστους τόπους κράτησης, όπου διατρέχουν κίνδυνο περαιτέρω σοβαρών παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων πράξεων που ισοδυναμούν με εξαναγκαστική εξαφάνιση.

Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, από τον Ιανουάριο έως τον Σεπτέμβριο 2024, 1.749 άνθρωποι πέθαναν ή αγνοούνται στη θάλασσα της κεντρικής Μεσογείου. Τον Δεκέμβριο, πάνω από 5.470 ξένοι υπήκοοι κρατούνταν αυθαίρετα σε κέντρα υπό απάνθρωπες συνθήκες, και υποβάλλονταν σε βασανιστήρια, σεξουαλική βία, καταναγκαστική εργασία και έλλειψη ιατρικής περίθαλψης.

Ο ΟΗΕ έχει βάσιμες ενδείξεις ότι από το 2016 διαπράττονται στη Λιβύη εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας εις βάρος Λίβυων & προσφύγων. Διαπιστώθηκαν πολυάριθμες περιπτώσεις αυθαίρετης κράτησης, δολοφονιών, βασανιστηρίων, επιβεβαιώνοντας την εκτεταμένη χρήση τέτοιων πρακτικών στη χώρα.

Υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία ότι λαμβάνονται μέτρα για την αντιστροφή αυτής της ανησυχητικής πορείας & την αποκατάσταση των θυμάτων.

Σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (FIDH), η πώληση μεταναστών και προσφύγων —από διακινητές, ένοπλες ομάδες ή ιδιώτες— γίνεται σε διάφορα στάδια της μετακίνησής τους: καθ’ οδόν, κατά τη διέλευσή τους από τη Λιβύη, αλλά και σε δημοπρασίες στην αγορά και μέσα από τα κέντρα κράτησης.

Στη Λιβύη δεν υπάρχει νομοθεσία για το άσυλο. Σύμφωνα με τον ΔΟΜ, την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και την UNSMIL, δεν μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής χώρα για την επιστροφή μεταναστών που διασώζονται στη θάλασσα.

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ προειδοποιεί τα κράτη να μην επιστρέφουν αιτούντες άσυλο στη Λιβύη και να διασφαλίζουν την πρόσβασή τους σε δίκαιες και αποτελεσματικές διαδικασίες ασύλου.

Η «κρίση» της Κρήτης

Η συζήτηση για τις αφίξεις στην Κρήτη, δεν είναι κάτι καινούργιο. Έχει ξεκινήσει από το φθινόπωρο του 2023 και παρ’ όλα αυτά, το νησί, μέχρι και σήμερα, δεν διαθέτει οργανωμένες δομές φιλοξενίας.

Την ίδια ώρα οι αφίξεις αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα το 2025 βρίσκονται στα ίδια επίπεδα με την αντίστοιχη περίοδο του 2024. Συγκεκριμένα, από τον Ιανουάριο του 2024 μέχρι τις 27 Ιουλίου είχαμε 25.888 αφίξεις, ενώ για την ίδια περίοδο το 2025 μετράμε 25.341.

Επομένως, γιατί να θεωρηθεί τώρα “κρίση”, που απαιτεί έκτακτα & αυστηρά μέτρα;

Η ελληνική κυβέρνηση αυστηροποιεί τα μέτρα για την αποτροπή αφίξεων, αναπτύσσοντας μέχρι και πολεμικά πλοία στην περιοχή & αναστέλλοντας τις αιτήσεις ασύλου.

Ωστόσο, χωρίς συνεργασία με την Ευρώπη & αποτελεσματική μεταναστευτική πολιτική, η διαχείριση των αφίξεων θα παραμείνει δύσκολη. Πολλοί θα συνεχίσουν να επιχειρούν το επικίνδυνο ταξίδι, με τον κίνδυνο νέων τραγωδιών, όπως αυτή στην Πύλο πριν από δύο χρόνια.

Πότε επιτρέπεται η αναστολή ασύλου; Ποτέ!

Το δικαίωμα στο άσυλο και η απαγόρευση επαναπροώθησης κατοχυρώνονται από διεθνείς και ευρωπαϊκές συμβάσεις που δεσμεύουν τη χώρα, χωρίς να προβλέπεται καμία ρήτρα παρέκκλισης.

Η επιστροφή προσώπων χωρίς καταγραφή & εξέταση αιτήματος ασύλου συνιστά παραβίαση της αρχής της μη επαναπροώθησης και του δικαιώματος στο άσυλο.

Ο Συνήγορος του Πολίτη, η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, η Ένωση Διοικητικών Δικαστών και ο Επίτροπος του Συμβουλίου της Ευρώπης έχουν επισημάνει πως η τρίμηνη αναστολή πρόσβασης στο άσυλο παραβιάζει το διεθνές προσφυγικό & ανθρωπιστικό δίκαιο.

Η αναστολή της πρόσβασης στο άσυλο δεν προβλέπεται ούτε από το ενωσιακό δίκαιο ούτε από το νέο Σύμφωνο για το Άσυλο και τη Μετανάστευση, που τίθεται σε ισχύ τον Ιούνιο 2026.

Ανάλογη αναστολή είχε επιβληθεί και τον Μάρτιο του 2020. Για την απόφαση εκείνη, η Ελλάδα ελέγχεται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) & αναμένεται η Απόφαση του Δικαστηρίου επί προσφυγών που υποστηρίζει το Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες ενώπιον του ΕΔΔΑ.

Γίνεται πόλεμος στο Σουδάν;

Στις 15 Απριλίου 2023, ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος μεταξύ των Σουδανικών Ενόπλων Δυνάμεων (SAF) και των Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF), μιας παραστρατιωτικής δύναμης.

Η κατάσταση συνέχισε να επιδεινώνεται μέχρι και σήμερα, με τη σύγκρουση να εξαπλώνεται σχεδόν σε όλες τις πολιτείες της χώρας – με καταστροφικές συνέπειες για τον άμαχο πληθυσμό.

Από το 2023 μέχρι το 2025, έχουν καταγραφεί 37.818 θάνατοι αμάχων. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ δήλωσε τον Οκτώβριο του 2024 ότι η σύγκρουση «κατέστρεψε τις ζωές και τα μέσα διαβίωσης του σουδανικού λαού».

Οι συγκρούσεις έχουν προκαλέσει επανειλημμένες μετακινήσεις και απώλειες αμάχων. Υπάρχουν αναφορές για ένοπλους φορείς που στοχεύουν σκόπιμα αμάχους και μη στρατιωτικές υποδομές, συμπεριλαμβανομένων σχολείων, νοσοκομείων και ιατρικών εγκαταστάσεων.

Η σεξουαλική βία που σχετίζεται με τις συγκρούσεις είναι ανεξέλεγκτη, με τα Ηνωμένα Έθνη να καταγράφουν περιπτώσεις βιασμών, ομαδικών βιασμών και σεξουαλικής δουλείας, συμπεριλαμβανομένων παιδιών.

Παράλληλα ο ΟΗΕ εκτιμά ότι το 90% των Σουδανών δεν έχει πρόσβαση σε τρόφιμα και βρίσκεται ένα βήμα πριν τον λιμό, ενώ προειδοποιεί ότι «περισσότερα από 700.000 παιδιά ενδέχεται να πεθάνουν από την πείνα μέχρι το τέλος του 2025».

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες καλεί όλες τις χώρες να επιτρέψουν στους πολίτες όλων των εθνικοτήτων που διαφεύγουν από το Σουδάν να έχουν έγκαιρη και χωρίς διακρίσεις πρόσβαση στο έδαφός τους και να σέβονται την αρχή της μη επαναπροώθησης ανά πάσα στιγμή.

Καλό είναι να μη λέμε “λ*θρομετανάστης”

Ήδη από το 2018, η Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου είχε ζητήσει την εξάλειψη του όρου “λ*θρομετανάστης” από τα υπηρεσιακά έγγραφα, τονίζοντας ότι τέτοιοι χαρακτηρισμοί είναι μειωτικοί και ενισχύουν τη ξενοφοβία και τον ρατσισμό.

Στην έκθεσή της (2022), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά του Ρατσισμού του Συμβουλίου της Ευρώπης σημείωσε ότι πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και μετανάστες στοχοποιούνται συχνά από ρητορική μίσους, ακόμα και από πολιτικούς ή κρατικούς αξιωματούχους.

Το Δίκτυο Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας εξέφρασε πρόσφατα ανησυχία για την επιδείνωση της δημόσιας συζήτησης γύρω από πρόσφυγες και μετανάστες, λόγω δηλώσεων πολιτικών και θεσμικών εκπροσώπων.

Σύμφωνα με το Δίκτυο:

• Η χρήση όρων όπως «λ*θρομετανάστης», η παρουσίαση των αφίξεων ως «εισβολή» ή «αντικατάσταση πληθυσμού» και οι ψευδείς αναφορές σε δήθεν προνόμια προσφύγων, ενισχύουν τον κοινωνικό διχασμό.
• Τέτοιες αφηγήσεις καλλιεργούν φόβο, διαβρώνουν την κοινωνική συνοχή και εντείνουν φαινόμενα μισαλλοδοξίας και ρατσιστικής βίας.

“Τους δίνουμε και λεφτά”

Το οικονομικό βοήθημα που (θα έπρεπε να) λαμβάνουν όσα άτομα βρίσκονται σε διαδικασία ασύλου, αποτελεί νομική υποχρέωση της χώρας βάσει της Οδηγίας Υποδοχής και όχι πλαίσιο επιδοματικής πολιτικής.

Για την ακρίβεια, αποτελεί «χρηματικό ποσό που παρέχεται στους ωφελούμενους με σκοπό την αντιμετώπιση βασικών αναγκών […] και κάλυψης βασικών σχολικών και φαρμακευτικών δαπανών», σύμφωνα με τον σχετικό ΦΕΚ.

Αυτό σημαίνει πως στο βαθμό που οι αιτούντες/ούσες έχουν δυνατότητα πρόσβασης στις τοπικές κοινωνίες φιλοξενίας, το βοήθημα καταλήγει στις τοπικές οικονομίες.

Ενδεικτικά, μόνο για τον Ιανουάριο του 2020, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες εκτιμούσε πως περί τα 7,4 εκατομμύρια ευρώ θα εισέρρεαν στις τοπικές οικονομίες μέσω του εν λόγω βοηθήματος.

Το εν λόγω βοήθημα καλύπτεται διαχρονικά κατά τουλάχιστον 75% από κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και συγκεκριμένα από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης.

Αυτό σημαίνει πως για κάθε ευρώ του βοηθήματος που θα μπορούσε να καταλήγει στις τοπικές οικονομίες, τουλάχιστον το 75% αποτελεί καθαρό κέρδος.

Γιατί θα μπορούσε; Γιατί από τις 30 Ιουνίου 2025 και για χρονικό διάστημα που παραμένει άγνωστο, η παροχή του εν λόγω βοηθήματος έχει διακοπεί. Το ίδιο είχε συμβεί και τον Μάιο του 2024 και για διάστημα 10 μηνών.

Τέλος, ΔΕΝ παίρνουν περισσότερα από ότι οι Έλληνες. H επιλεξιμότητα των αιτούντων για το οικονομικό βοήθημα εξετάζεται σε σχέση με τα οικονομικά κριτήρια που καθορίζουν την επιλεξιμότητα των επωφελούμενων του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (ΕΕΕ).

“Μας παίρνουν τα επιδόματα”

Η πρόσβαση των δικαιούχων διεθνούς προστασίας σε κοινωνική αρωγή, αποτελεί νομική υποχρέωση της χώρας, όχι απλά ανθρωπιστική επιταγή.

Για την ακρίβεια, το κράτος οφείλει να παρέχει στους δικαιούχους διεθνούς προστασίας την «αναγκαία συνδρομή σε περίπτωση που δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους», ισότιμα με τους ημεδαπούς, σύμφωνα με το ενωσιακό δίκαιο.

Η ίση πρόσβαση αποτελεί επίσης βασικό κριτήριο επιλεξιμότητας της χώρας για χρηματοδότηση από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ).

Όταν όμως ένας πρόσφυγας ή μια προσφύγισσα λαμβάνει επίδομα ή κοινωνική παροχή, αυτό δεν σημαίνει ότι «μας παίρνει τη θέση».

Η πρόσβαση βασίζεται σε αντικειμενικά και προκαθορισμένα κριτήρια, όπως το εισόδημα, ο αριθμός των εξαρτώμενων μελών και η οικογενειακή κατάσταση. Δεν βασίζεται στην ιθαγένεια ή στην καταγωγή.

Εμείς σου δίνουμε τα δεδομένα – τα συμπεράσματα δικά σου.