Θέσεις του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες ως προς τον ρόλο των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων κατά την τρέχουσα προσφυγική κρίση στη χώρα μας
Τον τελευταίο καιρό έχουν γραφεί πολλά και ακουστεί πολλά περισσότερα για τον ρόλο των ΜΚΟ κατά τη διάρκεια της προσφυγικής κρίσης, όπως συνηθίζεται να λέγεται η μαζική εισροή προσφύγων στην Ελλάδα τα τελευταία δυο χρόνια. Είναι γεγονός ότι η κατάσταση στην Ελλάδα έχει κινητοποιήσει πλήθος μη κυβερνητικών φορέων, τόσο ελληνικών όσο και διεθνών, που λόγω της τρέχουσας κατάστασης βρέθηκαν στην χώρα, συλλογικοτήτων και ομάδων, πέρα από τις πρωτοβουλίες που λαμβάνονται από μικρότερες ή μεγαλύτερες oμάδες εθελοντών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Ωστόσο είναι παράδοξο και, ταυτόχρονα εντυπωσιακό το γεγονός ότι, ενώ η ίδια η δράση και οι παροχές της Κοινωνίας των Πολιτών επιδοκιμάζονται και προβάλλονται ως ιδιαίτερα θετικές αλλά και αναγκαίες για την αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης που έχει προκληθεί από τη μαζική συγκέντρωση προσφύγων, κατά τη διάρκεια μάλιστα της γενικότερης οικονομικής κρίσης, οι ίδιες οι ΜΚΟ (ή γενικότερα ομάδες ή φορείς της ΚτΠ) καταγγέλλονται συχνά για τον τουλάχιστον «ύποπτο» ρόλο τους.
Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες δεν ξεκίνησε τώρα τη δράση του στο συγκεκριμένο πεδίο. Ασχολείται με το προσφυγικό ζήτημα στην Ελλάδα από το 1989, γνωρίζει άρα πολύ καλά την εξελικτική πορεία που μας οδήγησε στη σημερινή κατάσταση όπως επίσης γνωρίζει και τις τεράστιες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται κυρίως εντός της χώρας.
Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες, λοιπόν, από τη μεριά του επιθυμεί να διευκρινίσει τα ακόλουθα:
– Είναι δικαίωμα κάθε οργανωμένης πολιτείας να καταγράψει και να γνωρίζει ΜΚΟ ή άλλες συλλογικότητες που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, και μάλιστα σε ένα τόσο ευαίσθητο πεδίο, στο οποίο εμπλέκονται η προστασία της ανθρώπινης ζωής και θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, θέματα γενικότερης κοινωνικής ηρεμίας και συνοχής αλλά και θέματα ασφάλειας. Δεν είναι ευθύνη της ΚτΠ ή των ΜΚΟ αν αυτό δεν συμβαίνει. Εξάλλου, η καταγραφή και η θεσμοθέτηση εύλογων κανόνων συγκρότησης και δράσης των ΜΚΟ /φορέων της ΚτΠ δεν θα πρέπει να αποβλέπει στο περιορισμό της ελεύθερης, ανεξάρτητης δραστηριοποίησής τους. Κατά τα λοιπά, υπάρχουν νόμοι και ισχύουν για όλους.
– Ο ρόλος των ΜΚΟ, ειδικότερα σε διαδικασίες που αφορούν στη παροχή διεθνούς προστασίας από την οργανωμένη πολιτεία, η οποία έχει και τη σχετική αρμοδιότητα, προβλέπεται ρητά από τη ελληνική και κοινοτική νομοθεσία. Τόσο η άσκηση της σχετικής αρμοδιότητας από τους κρατικούς φορείς όσο και η δράση των ΜΚΟ στο πλαίσιο των διαδικασιών υποδοχής και παροχής διεθνούς προστασίας αξιολογείται και πρέπει να αξιολογείται σε πραγματική βάση, σε σχέση με συγκεκριμένες ενέργειες και με συγκεκριμένα επιχειρήματα.
– Το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες δεν επιχορηγείται σήμερα από τον κρατικό προϋπολογισμό ούτε λαμβάνει, μέσω κρατικών φορέων, «κοινοτικά κονδύλια» που έχουν διατεθεί στο Ελληνικό Κράτος για την διαχείριση της κατάστασης. Προφανώς η ΕΕ παρέχει κονδύλια για την αντιμετώπιση της κατάστασης (όπως π.χ. από το γνωστό ευρωπαϊκό Ταμείο Ασύλου Μετανάστευσης και Ένταξης) και πιθανολογούμε ότι διατίθενται για την κάλυψη των κρατικών αναγκών. Αλλά και όταν, κατά τη διάρκεια της πολυετούς δραστηριοποίησής του, ελάμβανε οποιασδήποτε μορφής χρηματοδότηση από κρατικούς φορείς, αυτή δεν αποτελούσε παρά μικρό μέρος της απαιτούμενης δαπάνης για τη παροχή υπηρεσιών στο πεδίο. Γενικότερα, οι ΜΚΟ στην Ελλάδα (όπως το ΕΣΠ) αναζητούν, με μόνο «όπλο» την αξιοπιστία τους ως προς την επιτέλεση του έργου τους, χρηματοδότηση από πολλές και διάφορες πηγές –δεν την απαιτούν από το ελληνικό κράτος και μόνο-στο βαθμό που θέλουν και μπορούν να αναπτύσσουν δραστηριότητα. Η χρηματοδότηση αυτή υπόκειται σε διαδικασίες ελέγχου· τουλάχιστον στο Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες δεν δίνεται και ουδέποτε δόθηκε χρηματοδότηση – από οποιαδήποτε πηγή είτε εντός είτε εκτός Ελλάδας- χωρίς έλεγχο και απολογισμό του έργου που υλοποιείται μέσω αυτής. Εξάλλου, κατά το παρελθόν ειδικότερα η χρηματοδότηση από κρατικούς φορείς –παρά τον έλεγχο και την πραγματοποίηση της δράσης- ερχόταν με καθυστέρηση ετών, με αποτέλεσμα την δημιουργία σοβαρών προβλημάτων στη λειτουργία της οργάνωσης, προβλήματα που τα αντιμετώπισε η ίδια η οργάνωση.
– Η χρηματοδότηση των ΜΚΟ είναι απαιτούμενη, στο βαθμό που παρέχουν εξειδικευμένες υπηρεσίες ή αναπτύσσουν δράσεις από επαγγελματίες, με οργανωμένο, συστηματικό άρα και σαφή και διαφανή τρόπο. Είναι αυτονόητο ότι όσοι εργάζονται πρέπει να αμείβονται. Σήμερα, διεθνείς οργανισμοί ή διεθνείς ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα παρέχουν στους εργαζομένους σε αυτούς αμοιβές που σίγουρα μια ελληνική ΜΚΟ δεν μπορεί να ανταγωνισθεί, για ευνόητους λόγους, ως προς τη δυνατότητα χρηματοδότησης και αμοιβής των απασχολούμενων εργαζομένων. Υποχρεούμαστε ωστόσο να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε, για τήρηση των νομίμων ως προς την αμοιβή των εργαζομένων.
– Το Ελληνικό Κράτος έχει κάθε δικαίωμα να αναλάβει την πλήρη κάλυψη των αναγκών του προσφυγικού πληθυσμού που έχει συγκεντρωθεί στην Ελλάδα χωρίς να στηρίζεται σε ΜΚΟ. Εκ των πραγμάτων, έχει τη δυνατότητα να καθορίσει το ίδιο το πεδίο δράσης των ΜΚΟ. Σε ό, τι αφορά το ΕΣΠ, θεωρούμε ότι ο ρόλος ΜΚΟ και κράτους είναι διαφορετικός και διακριτός: δεν θεωρούμε ότι ο ρόλος των ΜΚΟ συνίσταται στην υποκατάσταση της οργανωμένης Πολιτείας ως προς τις υποχρεώσεις που της αναλογούν, ούτε ότι η πλήρης ανάληψη των υποχρεώσεων αυτών από φορείς της Πολιτείας καθιστά τις ΜΚΟ ή την ΚτΠ χωρίς λόγο ύπαρξης ή πεδίο δράσης. Συνεπώς, είναι ευθύνη της Πολιτείας να περιφρουρήσει και να διαχειριστεί όποιο ζήτημα ή χώρο θεωρεί ευαίσθητο χωρίς ταυτόχρονα να περιορίζει την ελευθερία δράσης της ΚτΠ.
– Θα πρέπει τέλος να διευκρινισθεί από το ίδιο το κράτος πώς αντιλαμβάνεται το ρόλο των ΜΚΟ ή των φορέων της ΚτΠ στο προσφυγικό ζήτημα, σε ποιο βαθμό επιζητά τη συνδρομή τους και πώς οριοθετεί τις «πρωτοβουλίες» τους. Είναι δεδομένο ότι όταν δεν υπάρχει κρατική πρωτοβουλία και ανάληψη ευθύνης, υπάρχει κενό που αναγκαστικά καλύπτεται, καθώς υπάρχουν ανάγκες.
